Foto: Guy Ackermans
Niels Röling was net teruggekeerd uit Afrika en ontdekte ’s avonds in zijn nieuwe huis dat nergens lampen aanwezig waren. ‘We keken elkaar even aan. Hoe gaan we dit doen?’ Toen kwam als een reddende engel hoogleraar Anne van den Ban aangefietst met een hele collectie peertjes en lampen. Die kon Röling wel gebruiken, dacht hij zo.
Het is een dierbare herinnering voor emeritus hoogleraar Röling die in 1983 zijn leermeester Van den Ban zou opvolgen. Onder diens soms houterige voorkomen ging iemand schuil met ‘veel invoelingsvermogen en sociale intelligentie’. Wetenschappelijk zaten ze niet altijd op dezelfde lijn, maar Röling is dankbaar voor de ruimte en mogelijkheden die hij kreeg.
Van den Ban’s voornaamste wetenschappelijke prestatie was volgens Röling het verbreden van de ‘ondersteunende communicatiewetenschap’. Het ging niet meer alleen om landbouw in zijn colleges, maar ook over gezondheid. Van den Ban putte daarbij uit psychologie, economie en sociologie. ‘Het is mede dankzij hem dat de sociale wetenschappen zich zo goed hebben gehandhaafd in Wageningen.’
Het is mede dankzij hem dat de sociale wetenschappen zich zo goed hebben gehandhaafd in Wageningen.
Niels Röling, emeritus hoogleraar Voorlichtingskunde
Verder viel Van den Ban op door zijn beslissing al op 55-jarige leeftijd afscheid te nemen als hoogleraar. Hij wilde helpen bij de opbouw van ontwikkelingslanden. Dat leverde aanvankelijk een domper op, herinnert Röling zich. Een baan aan een Indonesische universiteit ging niet door en het duurde even voordat hij andere bezigheden vond.
Maar zijn betrokkenheid bij ontwikkelingslanden bleef. ‘Hij was hierin heel modern’, zegt Johan Bouma, emeritus hoogleraar Bodemkunde. De enige basis voor duurzame verandering was educatie, vond hij. In 1992 richtte hij de Stichting Redelijk Studeren (nu het Anne van den Ban-fonds) op, waarvan Bouma een tijd voorzitter was. Dit fonds betaalde Wageningse opleidingen voor studenten uit ontwikkelingslanden. Hij zag dit niet als eenrichtingsverkeer, Van den Ban wilde discussie en uitwisseling van ideeën.
‘Hij was in het bestuur buitengewoon bescheiden’, zegt Bouma. ‘Hij haalde zijn gezag uit zijn inbreng en niet uit zijn positie.’ Hij was een man met een visie, bevestigt huidig voorzitter Pim Brascamp. ‘Die missie veranderde niet, alleen de praktische invulling.’
Hij haalde zijn gezag uit zijn inbreng en niet uit zijn positie
Johan Bouma, emeritus hoogleraar Bodemkunde
Op initiatief van Van den Ban kwam er een jaarlijkse ontmoetingsdag voor het bestuur en de beursstudenten. ‘Zij waren natuurlijk verschrikkelijk dankbaar’, zegt Bouma, ‘maar ze werden aangemoedigd eerlijk hun ervaring te delen. Wat op een gegeven moment ook gebeurde. Dat was ontzettend interessant.’ Ook naar studenten was hij attent. Zo kwam hij op enig moment aan met een zak vol sjaals, wanten en mutsen voor de studenten tegen de Nederlandse winterkou. Of een stapel Economists, die hij gericht uitdeelde omdat hij vermoedde dat een artikel een specifieke student zou interesseren.
‘Hij wist natuurlijk ook niet van ophouden’, zegt Bouma. Zonder gezin kon hij zich helemaal focussen op zijn interesses. Oproepen het rustiger aan te doen, waren niet aan hem besteed. Hij moest letterlijk van zijn fiets vallen voordat hij ophield met fietsen, zegt Bouma. Ook hield Van den Ban ervan nog elke zaterdag te roeien met enkele andere heren op leeftijd. Pas circa half jaar geleden dwong zijn gezondheid hem hiermee te stoppen.