Wageningse solidariteit tijdens de staking maandag tegen de bezuinigingen in het hoger onderwijs. Foto Wagenings actie-team Ook bij WUR gaan de bezuinigingen ‘arbeidsplaatsen kosten’, zo werd twee weken geleden duidelijk. Het was voor het eerst dat de bezuinigingen in een adem genoemd werden met gedwongen ontslagen. Bestuursvoorzitter Sjoukje Heimovaara spreekt van een ‘veelkoppige uitdaging’.
‘We bereiden ons erop voor dat we vanaf 1 januari 2028 tien procent minder inkomsten hebben dan nu. Dat is waar het bedrag van 80 miljoen euro bezuinigen vandaan komt’, vertelt Heimovaara. Van de 80 miljoen zal naar verwachting 45 miljoen minder binnenkomen bij onderzoeksopdrachten of onderwijsfinanciering bij specifieke groepen. Het bestuur kiest er daarnaast voor 35 miljoen te bezuinigen om de organisatie gezond te houden. ‘Zodat we kunnen zorgen dat de totale 80 miljoen niet allemaal bij onderzoek en onderwijs vallen, waarmee we in een neergaande spiraal raken.’
Het is een veelkoppige uitdaging waar WUR voor staat, zegt Heimovaara. De bezuinigingen vanuit het onderwijsministerie (OCW, red.) zijn vorige week aanvaard door de Eerste Kamer; een miljard euro. Tilburg University en Radboud University ondernemen juridische stappen. Heimovaara: ‘Elke universiteit maakt een eigen afweging over juridische stappen. Ook wij zijn boos over het eenzijdig opzeggen van het bestuursakkoord en tekenen bezwaar aan, maar kiezen niet voor een rechtsgang. Zelfs als die succesvol zou zijn, zal OCW de begroting op een andere manier sluitend moeten krijgen en ons dan daar raken.’
Daarnaast zijn er meer externe uitdagingen. Er is door OCW al een greep uit de kas gedaan van wetenschapsfinancier NWO. Verder daalt het aantal studenten landelijk en kiezen steeds minder Nederlandse studenten voor een bètastudie.
Plannen
Ook de inkomsten van het ministerie van LVVN staan onder druk. Een groot deel van het geld voor Wageningen Research (WR) komt uit Den Haag. Heimovaara: ‘Ook WR gaat dus een onzekere tijd tegemoet. Er zijn de kostenstijgingen door inflatie en cao-salarisverhogingen, de vraag is in hoeverre die gecompenseerd worden. Dan heb je het zomaar over tien procent – en tegelijkertijd verwachten we dus geen extra inkomsten.’
WUR werkt nu met zogenoemde parallelle processen aan de bezuinigingen. ‘Eén traject is kijken waar we keuzes moeten maken door het effect van de beslissingen uit de buitenwereld – minder geld van OCW bijvoorbeeld of minder opdrachten vanuit het bedrijfsleven. En tegelijkertijd kijken we naar interne processen en gewoontes waar we zelf invloed op hebben.’ Met dat in gedachten gingen er na de aangekondigde bezuinigingen bijvoorbeeld gebouwen eerder dicht en werd kritischer gekeken naar tijdelijke contracten en naar natuurlijk verloop door pensioen. Heimovaara: ’Vooraf was al bekend dat we daarmee de bezuinigingsopdracht niet zouden halen. Daarom hebben de centrale stafafdelingen (waaronder Facilitair Bedrijf, CS+ en ESA, red.) nu van ons de opdracht gekregen uitgewerkte bezuinigingsplannen in te leveren.’
Wij kiezen niet voor de rechtsgang
Kort door de bocht luidt de opdracht: het moet intern efficiënter en met minder. Heimovaara: ‘Ons geld komt binnen op plekken waar wij onderzoek en onderwijs doen; dat is de kern van ons werk. Als dáár de inkomsten dalen, betekent dat dat er straks minder mensen en groepen zijn om de kosten te dragen voor ondersteunende diensten, zoals het facilitair bedrijf en CS+.’ Met de bezuinigingsplannen van de stafafdelingen moeten onderwijs en onderzoek zo lang mogelijk worden beschermd, zegt de bestuursvoorzitter hiermee.
De directeuren van de diensten zijn gebriefd, mede aan de hand van bezuinigingsideeën van medewerkers uit de Finding Answers Together-bijeenkomsten. Zij gaven ideeën bij zeven ‘routes’, bijvoorbeeld Verminderen overhead of Effectiever en efficiënter onderzoek. ‘Wij als bestuur hebben een selectie gemaakt en onze eigen opdracht gegeven.’ Wat die opdracht is, kan Heimovaara niet zeggen. De deadline voor de directeuren is in mei, dan zal de raad een voorgenomen besluit nemen.
Vrees
Hoeveel fte’s er moeten verdwijnen, is nog niet duidelijk, zegt Heimovaara. Ook de afdeling Human Resources laat desgevraagd weten dat het nog te vroeg is om uitspraken te doen over bijvoorbeeld tijdelijke contracten die niet worden doorgezet. Eén ding is in elk geval zeker, de bezuinigingen zullen ingrijpende gevolgen hebben.
Volgens de bestuursvoorzitter is dit pas het begin. ‘Ik vrees dat iedereen op een of andere manier geraakt zal worden. Er zullen mensen afscheid moeten nemen van hun baan hier. Ik heb al eens gezegd hoe bijzonder ik het vind om voor Wageningen te mogen werken en dat geldt voor veel mensen. Misschien krijgen die te horen ‘hier houdt het even op’. Dat is vreselijk. We realiseren ons goed wat dit voor mensen betekent. Maar we nemen de tijd om goed doordachte plannen te maken.’ De stafafdelingen geven aan op dit moment nog niet concreet te kunnen worden. Dat zullen ze later doen, nadat ze eerst de medewerkers hebben ingelicht.
Voorschriften
Wat betekent het eigenlijk dat WUR ‘reductie van arbeidsplaatsen’ niet uitsluit? Wat kan, wat kan niet? Directeur HR Martijn Scheen laat weten dat WUR de voorschriften volgt die in de cao’s NU en WR staan. Beide cao’s hebben een reorganisatiehoofdstuk, dat rechten en plichten in geval van reorganisatie voor WUR en medewerkers uitwerkt en een sociaal kader geeft voor de personele gevolgen van een reorganisatie, waaronder bezuinigingen wegens bedrijfseconomische redenen. ‘We zetten maximaal in op mobiliteit om medewerkers van werk naar werk te begeleiden. Lukt dat in de verplichte cao-wachtperiodes niet, dan pas volgt ontslag.’
Bij het bepalen van boventalligheid is WUR gebonden aan de wettelijke ontslagregels. Dit houdt in dat volgens het afspiegelingsbeginsel wordt bepaald wie er voor ontslag in aanmerking komt. Het beginsel zorgt ervoor dat de leeftijdsverdeling eerlijk blijft.
Bij grote wijzigingen in onderwijs en onderzoek is het bestuur overigens verplicht om voorgenomen besluiten voor te leggen aan de WUR Council – de medezeggenschap. De WUR Council laat aan Resource weten dat zij in dit stadium nog geen reactie kunnen geven op de plannen van de raad van bestuur. Voorzitter Blair van Pelt: ‘Maar we zullen onze rol vanuit de medezeggenschap oppakken en in gesprek gaan met het bestuur.’
