Stadslandbouw Mooieweg in Arnhem. Foto Mellany van Bommel Buurtmoestuin, voedselbos, stadslandbouw – voorbeelden van door bewoners geïnitieerde en geleide groene initiatieven die een speciale betekenis hebben voor de vrijwilligers en bezoekers. Maar de waarde van zo’n plek reikt verder, blijkt uit onderzoek van Mellany van Bommel (Gezondheid en Maatschappij).
Van Bommel wilde de betekenis van groene burgerinitiatieven – en met name die van de fysieke plek – beter begrijpen. ‘Ik wilde weten wat meedoen aan zo’n initiatief betekent voor de vrijwilligers die op die plek werken. Welke betekenissen mensen eraan toeschrijven of welke waarde ze hechten aan die plek waar ze vaak wekelijks, of zelfs dagelijks komen’, aldus Van Bommel.
Ze bestudeerde tien verschillende groene burgerinitiatieven in de regio Arnhem en Nijmegen door vrijwilligers stellingen voor te leggen – onder meer over de emotionele band die ze voelen met de plek waar ze als vrijwilliger werken – en te interviewen. Uit dat onderzoek bleek dat mensen zich erg thuis en betrokken voelen bij de initiatieven. Van Bommel: ‘Mensen ontwikkelen er een individuele en collectieve identiteit en de plek moedigt deelnemers aan om persoonlijke doelen te bereiken en om te doen wat zij als waardevol ervaren.’
Ontmoetingen
Verder kwam uit de interviews naar voren dat vrijwilligers er waarde aan hechten dat ze andere mensen ontmoeten door hun vrijwilligerswerk. Van Bommel: ‘Sommige vrijwilligers vertelden dat ze graag naar deze plekken komen omdat ze er gelijkgestemden tegenkomen, terwijl anderen juist lieten weten dat ze blij worden van het ontmoeten van mensen met verschillende achtergronden. In beide gevallen hechten de vrijwilligers waarde aan de ontmoetingen met anderen, maar het werd anders ervaren of uitgelegd.’
Uit de interviews bleek verder dat de initiatieven ook een maatschappelijk doel dienen: vrijwilligers halen voldoening uit het feit dat die plek van waarde is voor anderen. ‘Voor de buurt en haar bewoners, of andere groepen die ze graag ondersteunen. Bijvoorbeeld omdat ze er een mooiere plek van maken om doorheen te wandelen, omdat moestuinopbrengsten naar de Voedselbank gaan of omdat kinderen van de lokale basisschool er kunnen leren over de herkomst van voedsel. Vrijwilligers zijn trots op hun initiatief.’
Betekenisvol
Het belang van dit soort initiatieven moet beter doordringen bij gemeenten en stedenbouwers die zich bezighouden met de planning en inrichting van de stad, vindt Van Bommel. ‘We kennen de effecten die groene burgerinitiatieven hebben op het welzijn van de mens, de klimaatbestendigheid en de biodiversiteit van de stad. Met onderzoeken als deze kunnen we tastbaar maken wat zulke plekken betekenen voor mensen en wat dat brengt voor de stad.’
