‘Met bijvoorbeeld challenge-based onderwijs, leren studenten samenwerken en echte maatschappelijke problemen aanpakken.’ Foto Shutterstock Als het aan universitair docent Yvette Baggen (Onderwijs- en Leerwetenschappen) ligt, krijgen studenten tijdens hun studie steeds meer complexiteit en onzekerheid voorgeschoteld door in het onderwijs aan bestaande maatschappelijke vraagstukken te werken. ‘Dit zogeheten ondernemend onderwijs vormt studenten van nu tot change agents (drijvende krachten achter veranderingen binnen organisaties, red.) van de toekomst’, aldus Baggen.
Zij en haar collega’s voerden een verkennend onderzoek uit naar de karakteristieken van in- en extra-curriculair challenge-based leren (CBL) dat bij WUR wordt gegeven. ‘Het challenge-based leren bij WUR is een vorm van ondernemend onderwijs, zonder dat het woord ondernemen erin terugkomt. Het gaat bij dit type onderwijs om de manier van denken en de vaardigheden die je aanleert en niet om het opzetten van een bedrijf, zoals de term wellicht doet vermoeden.’
Onzekerheid
WUR biedt CBL in grofweg twee smaken aan: in-curriculair, als onderdeel van het leerplan van de opleiding en extra-curriculair in de vorm van vrijwillige deelname aan bijvoorbeeld student challenges. In beide gevallen krijgen studenten een bestaand probleem voorgeschoteld dat ze met een groepje medestudenten, altijd interdisciplinair en in samenwerking met externe stakeholders (zoals ondernemers, beleidsmakers of andere professionals), moeten aanpakken.
‘Uit ons onderzoek blijkt dat beide vormen andere leerdoelen, leeractiviteiten en leerresultaten hebben’, zegt Baggen. ‘Extra-curriculair CBL is vrijwillig en bevat vaak een competitie-element. De samenwerking met externe belanghebbenden is intensiever, waardoor de maatschappelijke impact van het project groter is. De student heeft bovendien meer autonomie en zeggenschap in het project. Er is veel onzekerheid – je weet immers nooit op voorhand wat er precies gebeurt in de samenwerking met externen en het testen van ideeën – en ruimte voor persoonlijke ontwikkeling. Bij in-curriculair CBL zijn studiepunten te verdienen en moet worden voldaan aan algemene leerdoelen die voor de opleiding gelden. Dat vraagt andere vaardigheden. Zo is er meer academische verdieping en leren studenten op gestructureerde wijze om in een interdisciplinair team samen te werken.’
Leerverrassingen
Baggen is enthousiast over het in-curriculaire mastervak ACT (Academic Consultancy Training) waarin studenten van verschillende disciplines werken aan maatschappelijke vraagstukken van en met echte belanghebbenden. ‘Daarin krijgen ze bijvoorbeeld onverwachte feedback of weerstand van de betrokkenen.’ Leerverrassingen noemt Baggen dat. Opleidingen kunnen zulke ‘verrassingen’ niet zonder meer in het curriculum opnemen. ‘Opleidingen moeten vooraf leerdoelen formuleren. Die moeten op een verantwoorde manier worden getoetst. Dat maakt onderwijs gecontroleerd – in zekere zin het tegenovergestelde van het bevorderen van onzekerheid en ondernemendheid.
Leren leren
‘In-curriculair CBL creëert een veilige omgeving voor teamwerk, terwijl extra-curriculair CBL studenten meer kansen biedt om zelf hun leerdoelen te kiezen’, concludeert Baggen haar onderzoek. ‘Nu willen we kijken hoe we de leeropbrengsten van extra-curriculaire onderwijs in het curriculum kunnen integreren, zonder het daarmee te veel in kaders te plaatsen. Ondernemend onderwijs zou voor alle studenten beschikbaar moeten zijn, niet alleen voor de geluksvogels die tijd overhouden voor extra-curriculaire projecten.’
Baggen heeft al een oplossing in gedachten: ‘We kunnen bijvoorbeeld leerdoelen formuleren die studenten stimuleren om met hun persoonlijke ‘leerwensen’ aan de slag te gaan. Studenten bepalen dan zelf op welk vlak ze zich willen ontwikkelen en moeten vervolgens binnen het curriculum de ruimte krijgen om bijbehorende acties te ondernemen. Dat vraagt om een andere inrichting van het onderwijs.’
En als we dan toch bezig zijn (@YvetteBaggen) waarom dan niet ook kijken naar het leereffect van serieuze bestuursfuncties die studenten extracurriculair, soms een heel jaar fulltime, doen? Daar wordt enorm veel van geleerd (al wordt er soms wat weinig op gereflecteerd), maar de praktijk is dat dit die studenten vrijwel nooit “credits” oplevert.
Veel van de extra-curriculaire challenges waar WU aan meedoet zijn heel erg veel kleiner dan waar deze student-bestuurders mee bezig zijn.