In Diepholz (D) maken momenteel zo’n zestigduizend kraanvogels zich klaar voor de najaarsmigratie. Foto Shutterstock
Met de najaarstrek op komst heeft Koen de Koning (Environmental Sciences Group) een nieuwe versie in de lucht van ‘zijn’ Kraanvogelradar. Die toont nu à la Buienradar via een rasterkaartje met kleurcodes hoe (on)waarschijnlijk het is dat een eerder gespotte groep kraanvogels in de eerstvolgende 10 minuten boven een specifieke locatie vliegt.
In de eerdere versie was die kans al wel enigszins af te leiden uit een soort gekleurde ‘olievlek’ die mede op basis van windrichting en -snelheid het pad van de kraanvogels voorspelde. Dankzij een nieuw algoritme, dat onder meer rekening houdt met de geschatte vliegsnelheid van de vogels, is dat voorspelde pad nu een stuk nauwkeuriger.
De vernieuwde versie toont met gekleurde pixelblokjes hoe groot de kans is dat een groep kraanvogels jouw locatie aandoet. Die locatie wordt gemarkeerd met een zwart puntje in de kaart (‘het zou mooi zijn als daar nog een duidelijker marker voor komt’, aldus De Koning). Bevindt dat puntje zich in een kleurloos of lichtblauw pixelblokje, dan is de kans op overvliegende kraanvogels nihil tot verwaarloosbaar. Maar bij een oranje tot rood blokje is de kans redelijk tot groot. Oren en ogen openhouden dus.
Kaartlagen
Een andere nieuwe gadget is dat bezoekers nu verschillende kaartlagen kunnen oproepen en over elkaar heen leggen: van bijvoorbeeld een kaartlaag met windrichtingen tot eentje met de waarnemingen waarop de Kraanvogelradar is gebaseerd, via Waarneming.nl.
Met de najaarsmigratie op het punt van losbarsten – in Diepholz (D) maken momenteel zo’n zestigduizend kraanvogels zich klaar voor vertrek; een deel daarvan zou over Nederland kunnen vliegen – hoopt De Koning weer op veel gebruikers van de radar. ‘Al is het tijdens zo’n migratiegolf wel spannend om ‘m in de lucht te houden. De radar hebben we nu zo ingesteld dat hij iedere drie minuten een update geeft, in plaats van elke minuut, om al dat rekenwerk aan te kunnen. Want het gebeurde weleens dat-ie halverwege de berekeningen vastliep, en dan meteen opnieuw begon met rekenen – zonder tussentijds een update te geven.’
Dat de vernieuwde radar goed werkt, heeft De Koning vorige week kunnen verifiëren, toen de eerste groepen kraanvogels over Limburg zuidwaarts vlogen. ‘Via een vogelaars-whatsappgroep had ik contact met mensen daar. Zij bevestigden wat ik op de radar zag: dat de vogels traag vlogen, omdat ze veel tegenwind hadden. Die interactie met de mensen in het veld is hartstikke mooi: het gaf me meteen weer nieuwe ideeën voor verdere verbetering van de radar, bijvoorbeeld rond het verband tussen de windsnelheid en het vlieggedrag.
Paper
Deze week verscheen een paper van De Koning over de modellen achter de Kraanvogelradar. Wie de werking van de radar in de praktijk wil testen, heeft mogelijk komende woensdag of donderdag een goede kans. Op basis van de de huidige weersvoorspellingen is er dan weer een volgend migratiegolf(je) van kraanvogels te verwachten. De najaarstrek kan aanhouden tot medio december.
Ook voor beren, wolven en olifanten
Hoewel de Kraanvogelradar dat stadium allang is ontgroeid, begon het ooit als een soort hobbyprojectje, vertelt De Koning. ‘Ik heb nogal aan passie voor kraanvogels, maar was altijd net te laat en op de verkeerde plek om ze te zien. Terwijl het natuurlijk gewoon een kwestie is van de waarnemingen goed in kaart brengen en betere voorspellingen doen. De Kraanvogelradar is een van de eerste concrete toepassingen van digital twin technologie in de ecologie, maar er zijn meer ideeën. We onderzoeken momenteel of het ook toepasbaar is voor ‘probleemberen’ in Oost-Europa. Als je weet waar die beren actief zijn, kun je een kansberekening maken van risicogebieden – zodat bewoners extra voorzorgsmaatregelen kunnen nemen, zoals hun vee te beschermen. Iets dergelijks kan misschien ook werken voor probleemwolven. Buiten Europa kijken we naar toepassingen voor conflicten met olifanten, met name in Mozambique. Ik zie zeker kansen voor breder gebruik voor wildlife management.‘
