Illustratie Stijn Schreven Een mislukte proef, een afgewezen artikel: in de wetenschap wordt het al gauw bestempeld als falen. En erover praten? Dacht het niet. In deze rubriek doen collega’s dat wel. Want falen is nuttig. Dit keer Nicole de Roos, universitair docent Nutrition and Disease.
‘Na mijn afstuderen werkte ik als onderzoeksassistent op de afdeling Humane Voeding in Wageningen aan verschillende projecten. Een daarvan ging over cholesterolverlagende yoghurt die een bedrijf op de markt had gebracht. Het bedrijf had al onderzoek laten uitvoeren in Amerika, maar wilde ook bewijs uit Nederland dat het product cholesterol verlaagde, mede voor de pr.
‘Samen met mijn begeleider ontwierp ik een onderzoek met bijna tachtig proefpersonen: de ene helft at dagelijks de cholesterolverlagende yoghurt, de andere helft gewone yoghurt. Na twee maanden hadden we de definitieve resultaten: we zagen geen verschil in cholesterolwaarden tussen de twee groepen.’
Ik dacht: daar gaat een jaar van mijn leven de prullenbak in
‘Teleurgesteld vertelde ik mijn contactpersonen bij het bedrijf over de resultaten. Zij reageerden ontdaan en concludeerden dat het onderzoek mislukt was. Maar we hadden allerlei kwaliteitscontroles ingebouwd; we konden via bloedwaarden bijvoorbeeld aantonen dat de deelnemers trouw hun yoghurt hadden gegeten. Een collega van me dook toen de ruwe data van het Amerikaanse onderzoek in en analyseerde die opnieuw. Wat bleek? Het oorspronkelijke onderzoek bevatte een fout in de statistische analyse: hun studie toonde ook geen verlaging aan van het cholesterol bij proefpersonen. Ik dacht: daar gaat een jaar van mijn leven de prullenbak in, omdat we niet goed hebben opgelet.
‘Zelf had ik van tevoren de studie ook gelezen, maar de fout zat in de berekening die je als lezer niet te zien krijgt. Dat was een belangrijk leermoment. Wetenschappelijk onderzoek is voor een groot deel gebaseerd op vertrouwen, maar het is belangrijk om kritisch te blijven kijken naar eerder onderzoek en ruwe data te controleren – zowel bij gepubliceerd onderzoek als eigen data. Dat geef ik mijn studenten nu mee. Ik dring er altijd op aan dat meerdere mensen dezelfde berekeningen doen en controleren of ze dezelfde uitkomst krijgen. Want een foutje is zo gemaakt en dat kan veel tijd en geld kosten – zoals ik geleerd heb van het yoghurt-debacle.’
