Nietsvermoedende toeristen zien het niet meteen, maar veel Amsterdamse grachtenpanden zijn gebouwd met geld dat werd verdiend op plantages of met de transatlantische slavenhandel. Foto Shutterstock Welke verhalen vertellen Amsterdamse tourgidsen op welke locaties als ze het (niet) willen hebben over de slavernij en het koloniale verleden van de stad, en waarom?
Met haar onderzoek naar deze vragen rondde Simone Berg niet alleen haar masterthesis Culturele Geografie succesvol af, maar legde ze ook de basis voor een publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of Heritage Tourism, als co-auteur van universitair docent Emmanuel Akwasi Adu-Ampong.
Berg deed haar onderzoek in de context van Adu-Ampongs Veni-project rond slavernijtoerisme. Ze onderzocht in hoeverre en op welke manier Amsterdamse tourgidsen slavernij en het koloniale verleden onderdeel maken van hun rondvaarten en stadswandelingen. Ook brachten zij en Adu-Ampong (letterlijk) in kaart waar de gidsen welke verhalen vertellen over deze aspecten van de Amsterdamse en Nederlandse geschiedenis.
De gidsen bleken er maar in beperkte mate aandacht aan te besteden, ontdekte Berg. De reden? ‘De gidsen hechten aan een goede sfeer en ‘good vibes’ tijdens hun tours. Ze veronderstellen dat mensen een tour boeken om een leuke dag te hebben en dat onderwerpen zoals slavernij en het koloniale verleden daar te zwaar en te beladen voor zijn. Daarom stippen ze het hooguit even kort aan, maar gaan ze er niet uitgebreider op in’, vertelt ze.
Niet per ongeluk
Slavenhandel en kolonisatie spelen een sleutelrol in de Amsterdamse en Nederlandse historie; zeker in de periode tussen de 16e en 19e eeuw hingen welvaart en ontwikkeling er direct mee samen. Berg beaamt dat het vrij schokkend is dat zo’n belangrijk en beladen deel van de geschiedenis nog altijd grotendeels onbenoemd blijft – en niet per ongeluk, zoals Adu-Ampong eerder toelichtte in Resource (‘the embodied absence of the past’).
Van individuele toergidsen is op dit punt niet veel verandering te verwachten, stelt ze. ‘De grote tourorganisaties moeten het voortouw nemen. Zij zijn bepalend voor wat toeristen voorgeschoteld krijgen: welke tours, met welke verhalen.’ Snel ziet ze dat niet gebeuren. ‘Om een completer beeld te krijgen van de Amsterdamse geschiedenis, verwacht ik dat toeristen voorlopig nog aangewezen blijven op specifieke initiatieven zoals de Black Heritage Tours Amsterdam.’
ERC Starting Grant
Donderdag werd bekend dat de European Research Council Akwasi Adu-Ampong een starting grant toekent van 1,5 miljoen euro voor aanvullend onderzoek naar ‘slavernijtoerisme’. Samen met een postdoc en drie promovendi gaat hij in drie verschillende netwerken van koloniale slavernij onderzoek doen naar de spanningen rond slavernij en koloniaal erfgoed in het hedendaagse toerisme. Naast de driehoek Ghana-Nederland-Suriname, dat ook al het decor was van zijn Veni-onderzoeksproject, betreft dat Angola-Portugal-Brazilië en Namibië-Duitsland-Brazilië. Naast Adu-Ampong ontvangen dit jaar nog vier andere Wageningse onderzoekers een starting grant.
