Illustratie Valerie Geelen Resource sprak drie studenten die liever ‘offline’ leven.
‘Door de Energizer zat het eindeloze scrollen niet meer in m’n routine’
Sociale media zijn verslavend, zegt masterstudent Plant Biotechnology Koen van Raaij (22). ‘Ik zat weleens zomaar drie uur non-stop naar filmpjes op social media te kijken. Zonde van de tijd natuurlijk. Ik heb ook niet het idee dat ik er veel uithaal: het maakt me niet blijer ofzo.’ Dus kocht Van Raaij vorige zomer een Energizer: een mobieltje waarop je wel WhatsApp kunt gebruiken maar verder niks. ‘Geen social media dus, maar je kan nog wel dingen plannen met vrienden. Dat voelde gelijk goed. Door de Energizer zat het eindeloze scrollen niet meer in m’n routine.’
Toch was Van Raaij na een half jaar wel weer klaar met de Energizer. ‘Op die telefoon typ je nog op de ouderwetse manier: om een bepaalde letter te krijgen moet je tot wel drie keer op de bijbehorende nummertoets klikken. Vrienden vonden m’n appjes soms wel erg kort en onduidelijk. In december ben ik m’n oude smartphone weer gaan gebruiken.’
Sindsdien gebruikt Van Raaij apps waarmee hij zijn gebruik reguleert. ‘Ik stel bijvoorbeeld in dat ik Instagram een week niet mag gebruiken. Snapchat bekijk ik een keer per twee dagen op mijn laptop. Daar werkt de app een stuk minder goed, waardoor je niet de neiging hebt er lang op te zitten.’ Nu de zomer eraan komt, overweegt Van Raaij weer op de Energizer over te stappen. ‘Maar het blijft worstelen. Ik heb de perfecte oplossing nog niet gevonden.’
‘Ik droom van een wereld waarin we de tijd nemen voor elkaar, elkaar in de ogen kijken en luisteren’
Wie Rémi Féraut (27), bachelorstudent Plantenwetenschappen wil bereiken, kan hem het beste bellen of een sms’je sturen. Hij heeft wel een smartphone met WhatsApp, maar daar zit geen simkaart in. ‘Als ik wifi heb, kan ik whatsappen. Maar die telefoon laat ik zoveel mogelijk thuis, want al die groepsapps en notificaties leiden erg af.’
De enige social media die Féraut gebruikt is LinkedIn. ‘Een paar jaar geleden ben ik begonnen met het aanplanten van een voedselbos in Frankrijk. Via LinkedIn onderhoud ik contact met agroforestry-netwerken in Nederland en Frankrijk. Verder heb ik Instagram uitgeprobeerd, maar dat vond ik weinig inspirerend, dus daar ben ik gauw weer mee gestopt.
Onlangs kreeg Féraut een bericht van z’n zus doorgestuurd. ‘Daarin stond de paradox van deze tijd mooi verwoord: we kunnen makkelijker dan ooit met elkaar communiceren, maar hoe meer hulpmiddelen we hebben, hoe minder we ook écht met elkaar communiceren. Als tiener zag ik smartphones opkomen en plots zaten mensen tijdens het eten of op feestjes op hun mobiel.’ Féraut droomt van een wereld met meer échte communicatie. ‘Waarin we de tijd nemen voor elkaar, elkaar in de ogen kijken en naar elkaar luisteren.’
‘Misschien heb ik een of twee feestjes gemist, maar nooit die van goede vrienden’
Braden Tredoux (24), bachelorstudent Environmental Sciences uit Zuid-Afrika is überhaupt nooit begonnen aan social media. ‘Toen mensen om me heen Facebook gingen gebruiken, leek het mij vooral tijdverspilling. Iets later werd Instagram een ding, maar ook daarin was ik niet geïnteresseerd. Het proces dat erbij hoort vond ik stom: als ik op een mooi strand ben, ga ik liever zwemmen dan een fotoshoot doen. Ook de competitie om likes en vriendenaantallen leek mij onnodig stressvol.’
Tredoux heeft niet het gevoel dat hij veel mist. ‘Op gegeven moment werden feestjes en verjaardagen vooral georganiseerd via Facebook. Misschien heb ik er een of twee gemist, maar nooit die van goede vrienden. Als mensen willen dat ik kom, weten ze me wel te bereiken.’ Toch zijn er momenten dat Tredoux wel een account zou willen hebben. ‘Om meer op de hoogte te zijn van wat vrienden in het buitenland nu allemaal doen. Aan de andere kant: bijkletsen via de telefoon is natuurlijk ook fantastisch.’
Social media: goed of slecht?
WUR-hoogleraar Sanne Kruikemeier doet onderzoek naar de rol van digitale en sociale media in de samenleving. ‘Als we praten over sociale media gaat het vaak over jongeren die de hele dag tiktokken, influencers die misinformatie verspreiden of jonge meisjes en jongens die een onrealistische zelfbeeld krijgen over hoe ze eruit moeten zien. Maar het gebruik van social media heeft ook positieve effecten, zoals het in contact staan met andere mensen en inspiratie opdoen.’
De vraag of sociale media goed of slecht voor ons zijn, is te simpel, zegt Kruikemeier. ‘De realiteit is genuanceerd. Voor sommige mensen kan het een goed idee zijn om sociale media even te ontwijken. Aan de andere kant kan het volledig ontwijken er ook voor zorgen dat je niet meer goed in contact staat met je vrienden of niet goed op de hoogte bent. Ook offline gaan kan dus onvoordelige effecten hebben.’
Een van Kruikemeiers promovendi doet onderzoek naar nieuwsontwijking. ‘Vaak zie je dat mensen die nieuws ontwijken zich eerst beter voelen, maar dat gevoel kan ook weer afnemen. Mogelijk bestaat een vergelijkbaar effect bij het ontwijken van sociale media.’
Net als het nieuws, zullen sociale media voor de meeste mensen een onderdeel van het leven blijven, zegt Kruikemeier. ‘Probeer het te gebruiken waar het voor jou nuttig is. En als je merkt dat je er depressief van wordt of dat het te overweldigend is, reguleer je gebruik dan. Eigenlijk net als met alcohol en snoep: als sociale media je negatief beïnvloeden, doe het dan met mate.’
