Illustratie Stijn Schreven Een mislukte proef, een afgewezen artikel: in de wetenschap wordt het al gauw bestempeld als falen. En erover praten? Dacht het niet. In deze rubriek doen collega’s dat wel. Want falen is nuttig. Dit keer Sjoukje Heimovaara, voorzitter van de raad van bestuur.
‘Vijfentwintig jaar geleden deed ik plantenonderzoek bij TNO en de Universiteit Leiden. Een van mijn dochters en die van een collega zaten in dezelfde basisschoolklas. Samen kwamen we op het idee om basisschoolkinderen enthousiast te maken over planten. We gaven drie gastlessen aan groep 6 en we lieten ze ook een proefje doen: we wilden kinderen laten ervaren wat planten nodig hebben om te groeien.
Ze hadden precies gedaan wat wij ze hadden opgedragen en toch waren de planten halfdood
We gaven elk groepje van vier leerlingen een jonge komkommerplant, opgekweekt op steenwol, die ze drie weken lang moesten verzorgen. Sommige groepjes gaven we opdracht om de plant licht, water en voeding te geven. Andere kregen een koker om hun plant, zodat die geen licht kreeg. Weer andere groepjes mochten de plant wel water, maar geen voeding geven.
‘Tijdens de eerste twee lessen liep alles gesmeerd. Ouders vertelden ons dat hun kinderen thuis zelfs meer groenten aten. Mijn collega en ik zeiden tegen elkaar ‘wat zijn we toch leuk bezig’. De laatste les stond in het teken van het groei-experiment. We lieten elk groepje hun plant presenteren en vergeleken die met de planten van hun klasgenoten. Toen de groepjes met een zielige, nauwelijks gegroeide, of bleke plant die naast een gezond exemplaar zetten, waren ze teleurgesteld en verdrietig. Mijn collega en ik hadden een denkfout gemaakt. We hadden ervaring met wetenschap en onderwijs, maar we vergaten rekening te houden met de didactiek van jonge kinderen. Wat wij als een leuke leerervaring beschouwden, ervaarden zij als mislukking: ze hadden precies gedaan wat wij ze hadden opgedragen en toch waren de planten halfdood. Daarmee hebben we sommige leerlingen misschien wel afgeschrikt. Ik leerde die dag een les: leef je in je publiek in. We hadden elk groepje natuurlijk drie planten moeten geven en ze elk exemplaar anders moeten laten verzorgen. Als ik nog een keer de kans zou krijgen om zo’n gastles te geven, zou ik de opzet zeker afstemmen met de docent.’
