Illustratie Stijn Schreven Een mislukte proef, een afgewezen artikel: in de wetenschap wordt het al gauw bestempeld als falen. En erover praten? Dacht het niet. In deze rubriek doen collega’s dat wel. Want falen is nuttig. Dit keer is de beurt aan Milena Holmgren, universitair hoofddocent Wildlife Ecology & Conservation.
‘Voor mijn promotie wilde ik een groot veldonderzoek doen naar het effect van brand in de mediterrane bossen in Chili, mijn geboorteland. Dit is het enig bos ter wereld waar vuur geen natuurlijke verstoring is, maar voornamelijk bewust wordt veroorzaakt door de mens.
Toen de eerste grote boom vlam vatte, barstte ik tranen uit
Het idee was om de vegetatie voor en na de gecontroleerde brand te onderzoeken, om zo te kijken hoe weerbaar de natuur is.
Ik was acht maanden bezig om de benodigde vergunningen te verkrijgen en de vegetatie in kaart te brengen. Samen met de brandweer maakte ik plannen voor het verbranden van een beboste berghelling. We deden één, twee pogingen het vuur aan te steken. Niets wilde branden. Bij de derde poging, toen het heet en droog genoeg was, vatte de eerste grote boom vlam. En ik barstte in tranen uit. Wie ben ik, om deze boom, dit bos, in de fik te steken?
Hoewel de boom snel afbrandde, stopte het vuur meteen en verspreidde zich niet verder. Het lukte niet en dat was prima, ik was er zelfs dankbaar voor. Je zou kunnen zeggen dat het zonde was van de maanden aan voorbereiding, maar daar denk ik anders over. Ik noem iets nooit een ‘mislukking’. Ik geloof dat dingen werken, of niet werken. De omstandigheden waren er niet naar het bos vlam te laten vatten en dat was prima. De les die ik leerde uit het feit dat het niet ging zoals ik wilde, is een veel diepere. Ik realiseerde me dat mijn wetenschappelijke doelen haaks stonden op mijn ethische overtuigingen. Ik besefte dat ik niet het recht heb om zulke destructieve proeven te doen.
Uiteindelijk vonden we een alternatieve methode: we vergeleken bossen met verschillende brandgeschiedenissen. We konden dezelfde vragen beantwoorden, en zelfs op veel grotere schaal. En dat zonder ook maar één bos zelf te hebben afgebrand.
