De timing van Santini’s bezoek – kort na de boerenprotesten in Brussel – was toeval. Foto Shutterstock De Europese landbouwtopman Fabien Santini was onlangs in Wageningen voor een gastcollege Agricultural Policy. Naast vragen van studenten en promovendi beantwoordde hij ook die van Resource, onder meer over de relatie politiek en wetenschap. Een interview in steekwoorden.
Fabien Santini werkt als hoofd van de unit Governance of Agri-food Markets bij het directoraat-generaal (DG) Agri van de Europese Commissie. Hij is agro-econoom en politicoloog en werkt al meer dan 25 jaar bij diverse Europese directoraten-generaal.
Santini was in Wageningen op uitnodiging van Roel Jongeneel en Rico Ihle van de Agricultural Economics and Rural Policy Group. De timing van zijn al maanden geleden geplande gastcollege pakte interessant uit: middenin de dynamiek van boerenprotesten en belangrijke Brusselse besluiten over onder meer de Green Deal en de Natuurherstelwet. Dat niet iedereen blij is met de uitkomsten van dat proces, ook wetenschappers niet, begrijpt Santini wel. Maar er staat veel op het spel, benadrukt hij.
Kruispunt van uitdagingen
‘Landbouwbeleid lijkt een zeer sectorale aangelegenheid. Maar dat is het niet. Landbouwbeleid gaat niet alleen over landbouw, maar is een supercomplex onderwerp dat veel verschillende elementen van de samenleving raakt. Er zijn veel relaties met geopolitiek, energie, cultuur, klimaat en het milieu in het algemeen. Landbouw en voedsel staan op het kruispunt van de uitdagingen van onze samenleving. Dat vind ik een belangrijk aspect om te benadrukken naar studenten.’
Academisch debat – 1
‘De Europese Commissie wordt vaak gezien als een ivoren toren waar dingen worden besloten zonder rekening te houden met de realiteit. In werkelijkheid luisteren we naar heel veel mensen, onder wie Wageningse onderzoekers. Ze vertellen ons hoe de praktijk en het dagelijks leven worden beïnvloed door het beleid dat we voorstellen en uitvoeren, en hoe dat zich ontwikkelt. Politici voeden zich met het debat, ook het academische debat. Dat helpt ons beter vast te stellen wat het gemeenschappelijk belang is. Want dat is de kern van het werk van de Commissie: het vinden van het gemeenschappelijk belang. Daar ligt onze toegevoegde waarde. Dingen worden niet ex nihilo besloten.’
Academisch debat – 2
‘Er is een levendige community van onderzoekers. Hun interactie met ons is heel waardevol. Maar als academici publiekelijk verklaringen gaan afleggen dat bepaalde beleidsbeslissingen een schande zijn, dan is dat niet erg helpend, zou ik zeggen. Als beleidsmakers moeten we aandacht hebben voor wetenschappelijke bewijzen en feiten, maar er is ook een reeks aan andere belangen en waarden waarmee we rekening hebben te houden. De rol van academici om bij te dragen aan het proces door kennis in te brengen, is een van de ingrediënten voor goede beslissingen. Maar uiteindelijk is het niet het enige ingrediënt.’
Doe dit samen
‘Het Europese doel is om manieren te vinden om onze voedselzekerheid op lange termijn te beschermen én onze doelen voor duurzaamheid en veerkracht te bereiken. Het is geen toeval dat Europa het klimaatakkoord van Parijs en het mondiale biodiversiteitskader Kunming-Montreal steunt. Er is echt behoefte aan verandering, maar we moeten het wel op de juiste manier doen. Er is nu veel onzekerheid en dat creëert angst. Kijk naar de boerenprotesten: boeren uiten hun angst en daar moeten we naar luisteren en rekening mee houden. Je kunt niet simpelweg zeggen: we wijken geen millimeter af van de plannen. Ik ben ervan overtuigd dat we de goede kant op gaan. Ook de meeste boeren zullen zeggen: ja, we moeten verduurzamen, maar geef ons tijd en vraag ons niet om alle kosten te dragen van dat proces. Ik denk dat het tot nu toe ontbrak aan geruststelling: ja, jullie maken ook deel uit van de samenleving en we gaan dit samen doen.’
Opnieuw on speaking terms
‘Begrijp me niet verkeerd, ik ben niet naïef. Ik weet dat niet iedereen die kritiek heeft op de Green Deal echt het algemeen belang nastreeft – sommige criticasters kijken misschien alleen naar hun eigen belang. Maar je kunt niet iedereen over een kam scheren. Ik denk dat president Ursula von der Leyen een uitstekend initiatief heeft genomen met haar idee voor een strategische dialoog, door te zeggen: stop de polarisatie, laten we in consensus een strategie vinden voor waar we naartoe willen – samen. Het is de moeite waard om te proberen de partijen weer met elkaar te laten praten.’
