Akkerbouwers en melkveehouders ondervinden grote financiele gevolgen van maatregelen om de landbouw te verduurzamen. Foto Shutterstock. De transitie naar duurzame landbouw kan niet zonder overheidssteun, anders valt een groot deel van de Nederlandse boerenstand om. Dat is de belangrijkste conclusie van een recente studie van Wageningen Economic Research. Bewijst het rapport het gelijk van de boerenprotesten?
Aan deze studie werkte een klankbordgroep mee waarin ook een aantal agrarische partijen zat. Riepen die niet in koor: ‘Zie je wel, we zeiden het toch’ toen het rapport af was?
Onderzoeker Roel Jongeneel: ‘Dat valt mee; de gesprekken in de klankbordgroep waren redelijk objectief. We spraken vooral over feitelijke, agronomische zaken en die input was heel waardevol. Maar ik hoorde van derden inderdaad wel reacties in de trant van ‘zie je wel dat de landbouwtransitie veel ingrijpender is dan werd beweerd!’ Dat laat dit rapport inderdaad zien. Die conclusie staat nu zwart-op-wit, onderschreven door experts uit zowel de praktijk als de wetenschap.’
De cijfers zijn niet kinderachtig: bij sommige boerenbedrijven kan het inkomensverlies oplopen tot wel 200 procent?
‘Klopt, al is dat getal een beetje een eigen leven gaan leiden. Bij een specifiek type boerenbedrijven komen de berekeningen inderdaad uit op 200 procent inkomensverlies. In de praktijk is dat natuurlijk niet realistisch – voordat het zo ver komt is een boer allang iets anders gaan doen. Maar de essentie is duidelijk: zonder goede beleidsondersteuning wordt het voor veel bedrijven een ondoenlijk verhaal.’
Ondanks de vele maatregelpakketten en subsidiepotten?
‘Er bestaat veel onduidelijkheid over wat de overheid op den duur met de maatregelpakketten wil. En de subsidiepotten zitten vaak niet vol genoeg. Anderzijds, zoals het recente voorbeeld van de ecoregeling laat zien: boeren willen wel veranderen. Met een slimme beleidsaanpak valt er beter op milieu en biodiversiteit te sturen en meer te bereiken dan nu gebeurt.’
DNB-president Klaas Knot suggereerde onlangs (in een andere context) dat Nederland maar moet stoppen met economische activiteiten die onder de werkelijke kostprijs opereren, zoals distributiecentra of de glastuinbouw. Gaat dat ook op voor de landbouw, als per se overheidssteun nodig is voor de transitie?
‘Nee. Deze studie laat zien dat de landbouw verschillende opties heeft om substantiële emissiereducties te bereiken en dat de sector daarmee concurrerend en positief kan draaien. Alleen moeten bedrijven wel in staat zijn om die omslag te maken. Specifiek de transitiefase is heel lastig lonend te krijgen.’
De minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit is opdrachtgever van de studie. Heeft die nog gereageerd, komt er een vervolg, hoe gaat het nu verder?
‘Dat ligt natuurlijk lastig, nu het kabinet demissionair is en de formatie stroef verloopt. Ik heb goede hoop dat er wel een vorm van vervolg zal komen op dit rapport; daar geven de uitkomsten zeker aanleiding toe. Maar er is nog niets concreet.’
Verdieping
Op wur.nl staat een uitgebreider interview met Jongeneel over de aanleiding, methodiek en conclusies van deze studie. Ook het rapport is daar te raadplegen.
