Marion (76) en Theo (80) zitten in de meest intensieve onderzoeksgroep en komen al zes weken lang elke woensdag en vrijdag naar een sportzaal in Wageningen. Foto Guy Ackermans Jacintha Domić, promovendus bij Humane Voeding & Gezondheid, probeert antwoorden te vinden op de vraag wat een veganistisch voedingspatroon doet met de spieren en algehele gezondheid van 65-plussers en welke rol is weggelegd voor krachttraining. Resource keek mee bij de trainingen en de testen voor de proefpersonen.
‘Meer plantaardig eten heeft voordelen voor de gezondheid, maar we denken dat een volledig plantaardig voedingspatroon minder stimulerend is voor de spieren en dat is juist voor mensen op leeftijd niet wenselijk’, vertelt Domić. De promovendus vermoedt dat krachttraining het negatieve effect teniet kan doen.
Om dit te onderzoeken heeft ze proefpersonen willekeurig in drie groepen ingedeeld. ‘Een groep eet zoals ze gewend zijn, met vlees. De tweede groep volgt een veganistisch dieet en ook de derde groep eet plantaardig maar doet daarnaast twee keer per week aan krachttraining.’
Trainingsmiddag
Theo (80), Anna (71) en Marion (76) zitten in de meest intensieve onderzoeksgroep en komen al zes weken lang elke woensdag en vrijdag naar een sportzaal in Wageningen. Twee keer in de week doen ze onder begeleiding een zestal krachtoefeningen, voornamelijk gericht op de beenspieren.
‘Je leert er altijd van’
Anna (71) begint deze middag op het ‘leg extension’-apparaat. Terwijl ze aandachtig het aantal herhalingen meetelt, licht ze toe waarom ze meedoet aan dit WUR-onderzoek. ‘Ik vind het leuk, je leert er altijd wat van en je weet meteen of je nog gezond bent.’ Haar gezicht loopt rood aan van inspanning en ze stopt even met praten om zich op de oefening te concentreren.
Als alle herhalingen erop zitten, vertelt ze verder. ‘Ik heb ook meegedaan met het vorige onderzoek van Jacintha. We aten tien dagen veganistisch en tien dagen dierlijk en plantaardig. Bij dat onderzoek moesten we naar de universiteit komen om daar te eten. Nu moeten we zelf koken en mogen we ook zelf nadenken over wat we willen eten. We krijgen wel recepten, informatie en ingrediënten mee, maar ik probeer ook graag nieuwe recepten. Die haal ik bijvoorbeeld uit de krant.’
‘Als het me aanspreekt, schrijf ik me in’
De oudste in dit gezelschap is Theo (80). ‘Twee keer tien, toch trainer?!’, roept hij met een knipoog door het trainingszaaltje. Maar zodra hij aan zijn oefeningen begint, is hij stil en geconcentreerd. Soms ontsnapt hem een kreet van inspanning. Aan het einde van zijn set vertelt hij trots dat hij een paar extra herhalingen heeft gedaan. De trainer lacht. ‘Dan krijg jij er de volgende keer een paar kilo’s bij!’
‘Ik voel me wel fit vandaag’, vertelt Theo. ‘Misschien komt dat ook doordat het woensdag is. Vrijdag trainden we voor het laatst, dus mijn spieren hebben kunnen uitrusten en herstellen. De hersteltijd tussen woensdag en vrijdag is veel korter.’ Hij heeft wel het idee dat hij sterker is geworden, maar hij durft dat niet met zekerheid te zeggen. ‘De trainers stellen de weerstand in op de apparaten. Ik weet dus niet altijd hoeveel gewicht ik verplaats, maar aan het einde van deze week hebben we weer een training met krachttesten. Op basis van onze maximaalkracht bepalen ze hoeveel kilo’s we bij de volgende trainingen moeten wegduwen.’
Ook Theo heeft al vaker meegedaan met onderzoek van WUR. ‘Als je in die database zit, krijg je regelmatig mailtjes met uitnodigingen voor nieuw onderzoek. Als het me aanspreekt, schrijf ik me in. Deze studie is speciaal voor ouderen, dus dan is de groep van potentiële deelnemers wat kleiner.’
‘Ik mis het blokje oude kaas’
‘Anders dan Theo en Anna, ben ik alleen thuis. Dat maakt het denk ik makkelijker om veganistisch te eten’, vertelt Marion (76) tijdens de laatste oefening van de dag. ‘Ik hoef thuis met niemand rekening te houden. Ik laat gewoon alle dierlijke producten weg. Anderen moeten soms voor hun partner iets anders maken waar wel vlees in zit. Of je komt sneller in de verleiding omdat je nog kaas of eieren in huis hebt. Mmm, een blokje oude kaas, dat mis ik wel. Veganistische kaas is niet zo lekker.’
Marion had verwacht dat ze na deze zes weken training een stuk sterker zou zijn nu. ‘Het kost me nog steeds best moeite om de gewichten te verplaatsen, maar ik denk dat de trainers het gewicht misschien stiekem verhogen. En ik ben afgevallen, terwijl dat eigenlijk niet de bedoeling is. Onlangs kwam ik een kennis tegen die ik al een tijd niet had gezien. Die viel het op dat ik een smaller gezicht had gekregen.’
Testochtend
Tijdens een testochtend de maandag daarop, is het een komen en gaan in de wachtruimte van Helix. Deze week start een nieuwe groep van zes proefpersonen aan de studie van Jacintha Domić. Ze dragen een handgeschreven sticker op hun kleding met een nummer dat verwijst naar hun gegevens in het systeem. Ze beginnen de maandag met een aantal testjes. Dinsdag komen ze terug voor spierbiopten. Daarna beginnen ze met het veganistische dieet.
‘Ik hoop dat veganistisch eten mijn klachten vermindert’
‘Ik slaap slecht en kan me niet goed concentreren’, vertelt Gijs (72). Hij was van plan om een ontgiftingskuur te volgen van een paar weken, waarin hij alleen maar rauwe groente en fruit zou eten. ‘Dat is veganistisch, dus zo kan ik het mooi combineren.’ Domić hoort wat hij zegt en grijpt in. ‘Het is de bedoeling dat u deze weken zoveel mogelijk eet zoals u gewend bent, maar dan plantaardig. Als u zoveel factoren tegelijkertijd verandert, kunnen wij niet goed onderzoeken wat het effect is van het plantaardige eetpatroon.’ Gijs begrijpt het en besluit de ontgiftingskuur uit te stellen. ‘Met veganistisch eten geef je je lijf ook een andere prikkel, misschien is dat al wel voldoende. Ik hoop dat mijn klachten verminderen.’
Gijs heeft nog niet eerder meegedaan aan voedingsonderzoek van WUR. ‘Maar ik heb eerder eens meegedaan aan een slaaponderzoek in Amsterdam. Toen werd ik aan allerlei meetapparatuur aangesloten. Dat was ook intensief, maar dit is heel iets anders. Deze testen geven meteen een indruk van je gezondheid.’
Dinsdag beginnen zijn twaalf weken plantaardig eten. In de wachtruimte bespreken de andere deelnemers of je als veganist wel lekker uit eten kan. Volgens Gijs is dat geen probleem. ‘Op veel plekken kun je tegenwoordig koffie met havermelk drinken en sommige restaurants hebben een geheel plantaardig aanbod. In Nijmegen zit bijvoorbeeld zo’n restaurant.’ Sommige deelnemers beginnen al te overleggen of zij daar misschien met kerst kunnen eten, want ook de feestdagen vallen in de twaalf weken veganistisch dieet. Maar Gijs denkt van niet. ‘Het is een populair sterrenrestaurant dat lange tijd vooruit is volgeboekt. Misschien is kerst 2024 een optie’, grapt hij.
‘Mag ik dit nog eten?’
Voor Corrie (71) is het ook de eerste keer dat ze meedoet aan wetenschappelijk onderzoek. ‘Ik vind het interessant en ik hoop dat ik er mensen mee kan helpen.’ Anders dan veel andere deelnemers is Corrie niet met pensioen. ‘Ik heb een eigen schoonheidssalon en ik doe wat vrijwilligerswerk. Dat moest ik wel even anders plannen nu ik de universiteit moet bezoeken voor deze testen.’
‘Kijk, niet slecht toch, voor iemand van mijn leeftijd?’ zegt Corrie. Ze heeft net een handknijpkrachttest gedaan, de laatste van de serie testen deze maandagochtend. Terwijl de onderzoeksassistent nog even checkt welk nummer Corrie draagt voordat ze haar resultaten invult op de computer, zegt ze: ‘Ja zo’n nummer is best onpersoonlijk.’ Dinsdagochtend is Corrie terug voor de volgende tests. Ze ligt in haar ondergoed op de onderzoeksbank. De arts gaat een spierbiopt uit haar linker bovenbeen nemen. Ze begint met de verdoving. De verdoving werkt binnen enkele minuten; wanneer de arts een sneetje in Corrie’s huid maakt om op het spierweefsel te komen, merkt ze daar niks van.
‘Het lastigste lijkt me de koffietjes en taartjes buiten de deur houden’, zegt Corrie even later terwijl ze begint aan de boterham met veganistische kaas uit haar ontbijtpakket. ‘Die ga ik dus maar overslaan de komende drie maanden. Maar deze veganistische kaas is best lekker; het lijkt veel op de Leerdammer die ik normaal eet.’
Als een onderzoeksassistent Corrie vraagt of ze nog vragen heeft over het veganistische dieet, haalt Corrie een schoon gewassen bakje hüttenkäse uit haar tas. ‘Mag ik dit nog eten? Ik doe dit graag op mijn crackers bij het ontbijt.’ De onderzoeksassistent moet Corrie teleurstellen: hüttenkäse is niet veganistisch en er is ook geen plantaardig alternatief. ‘Er is wel plantaardige zuivelspread, misschien kunt u die eens uitproberen.’
VOLD
De studie van Jacintha Domić heet Vold, een samentrekking van de V van veganistisch en het woord ‘old’. Domić onderzoekt het effect van een veganistisch voedingspatroon op de spieren en algemene gezondheid van 65-plussers. Er zijn in totaal 72 proefpersonen nodig en op dit moment is ongeveer de helft van de plekken gevuld. Deelnemers starten niet allemaal tegelijk, maar in kleine groepjes na elkaar. Het onderzoek duurt in totaal 14 tot 15 weken. Deelnemers aan dit onderzoek krijgen een onkostenvergoeding van 480 euro. Deelnemers die ook krachttraining doen ontvangen 100 euro extra. De Rijksoverheid betaalt het onderzoek.
