‘De overheid neemt nu onvoldoende verantwoordelijkheid om iets te doen aan natuurherstel en komt ermee weg’, aldus Patrick Jansen. Foto Pexels Zo’n 350 boswachters van Natuurmonumenten riepen gisteren in een paginagrote advertentie de politiek op om actie voor natuurherstel. ‘Als er niets verandert, zie ik het somber in’, zegt ecoloog Patrick Jansen.
De boswachters roepen de politiek op natuur in Nederland meer ruimte te geven. Ze willen natuurgebieden met elkaar verbinden, versterken en de biodiversiteit in het landelijke gebied herstellen. Geen beloftes meer, maar actie. We vroegen ecoloog Patrick Jansen om een reactie.
Wat vind je van deze actie?
‘Heel goed natuurlijk. Bij de verkiezingen gaat het nauwelijks over natuurbescherming, het is geen onderscheidend verkiezingsthema. De overheid neemt nu onvoldoende verantwoordelijkheid om iets te doen aan natuurherstel en komt ermee weg. Als dat niet verandert, zie ik het somber in. Er moet namelijk waanzinnig veel gebeuren om het verlies van biodiversiteit te keren. Klimaatverandering bijvoorbeeld heeft als effect dat kleine populaties van planten en dieren sneller uitsterven. Terugkeren lukt alleen als hun leefgebieden onderling zijn verbonden en dat zijn ze nu niet.’
Waarom lukt het politici niet natuur hoger op de agenda te krijgen?
‘Ik denk dat dit te maken heeft met ons kiesstelsel. Om als politicus gekozen te worden moet je kiezers behagen en daarom doen partijen soms beloften die eigenlijk niet in het algemeen belang zijn. Het zou bijvoorbeeld goed zijn als grondstoffen duurder waren en arbeid juist goedkoper, zodat wij minder consumeren en kapotte spullen laten repareren als er iets aan mankeert. Nu ben je als consument vaak een dief van je eigen portemonnee als je groene keuzes maakt. Het kost vaak ook meer moeite. Met regels, heffingen en subsidies kunnen politici ervoor zorgen dat het loont om groene keuzes te maken, maar zulke bemoeienis spreekt weinig kiezers aan.’
Verstandige politici laten het niet zover komen.
Patrick Jansen, ecoloog
Wat gebeurt er als we langer afwachten?
‘Veranderend klimaat, verlies van biodiversiteit en verontreiniging met vreemde stoffen. Dat zijn drie grote milieucrises waar we als maatschappij voor staan. De onderliggende oorzaak is overconsumptie en verspilling, plus het groeiende aantal mensen op deze wereld in combinatie met de technologie. We kunnen alles ongebreideld exploiteren en kunnen onszelf beschermen tegen alles wat de natuur terugdoet: virussen en andere ziekteverwekkers, tekorten in wat dan ook. We lossen het allemaal op met enorme inzet van fossiele energie die klimaatverandering veroorzaakt. Maar er komt denk ik een moment waarop we de problemen niet meer kunnen oplossen met techniek. In het verleden betekende dat de ondergang van beschavingen. Verstandige politici laten het niet zover komen.’
De kiezer ziet kennelijk de ernst van de situatie niet in?
‘Weinig mensen zien hoe slecht het op dit moment met de natuurlijke rijkdom gesteld is. De achteruitgang is sluipend en het raakt weinigen direct. Maar wat de natuur schaadt, schaadt uiteindelijk ook de mens. Denk aan mislukte oogsten of aan de effecten van chemicaliën op onze gezondheid. De meeste mensen weten te weinig over de rijkdom van de natuur – over de biodiversiteit die er ooit was – om zelf het verlies te ervaren. We hebben in Nederland 35.000 soorten planten en dieren, maar ik wed dat de meeste kinderen meer auto- of telefoonmerken kunnen opnoemen dan vogelsoorten. Met zo weinig kennis kun je niet verwachten dat mensen weten hoe ze natuurlijke rijkdom moeten waarderen en beschermen.’
Wat is daar aan te doen?
‘Educatie en voorlichting. Ga op excursie met boswachters of kijk natuurdocumentaires als A Life On Our Planet van David Attenborough. Mensen moeten zich realiseren dat het beschermen van die natuurlijke rijkdom binnen en buiten natuurreservaten een kolossaal algemeen belang is. Voor hun eigen gezondheid en die van hun kinderen. Hou dat in je achterhoofd in het stemhokje. Dan wordt het vanzelf een verkiezingsitem, net als eerder klimaatverandering.’
