Foto Dana Verhoeven Het regende onderwijsprijzen op dinsdag 20 juni in Impulse: de winnaars van vier Excellent Education Prizes en de Teacher of the Year Award werden bekendgemaakt. Ook werden Thesis Awards uitgereikt aan studenten op vier domeinen: levenswetenschappen, milieuwetenschappen, sociale wetenschappen en agrotechnologie. Verhoeven’s scriptie won op het gebied van levenswetenschappen én ze werd eindwinnaar.
De jury noemde Verhoeven’s onderzoek naar lichtvangmechanismen in de bladeren van planten tijdens fotosynthese ‘dogma-brekend’. Waarom is dat zo? Verhoeven: ‘Overdag heb je licht in alle kleuren van het spectrum, maar als de zon ondergaat is er meer ver-rood licht (het begin van infrarood, red.). Ook in de schaduw is dat bijvoorbeeld zo. Planten kunnen zich met verschillende trucjes aanpassen om die verschillende kleuren licht te absorberen. Mijn thesis ging over zo’n aanpassingsmechanisme. Het is nog onbekend hoe dat precies op moleculair niveau wordt geregeld, maar er zijn wel hypotheses over. Mijn onderzoek heeft laten zien dat verschillende gangbare hypotheses over hoe dat in zijn werk gaat, niet kloppen.’
In haar onderzoek stelde Verhoeven planten bloot aan verschillende kleuren licht: blauw en ver-rood. In tien minuten tijd passen de planten zich aan om de andere kleur licht beter te absorberen. ‘Fotosynthese vindt plaats in de plant-cel’, legt Verhoeven uit. ‘Voor het vangen van licht heb je twee ‘fotosystemen’ die best wel ver uit elkaar zitten. Idealiter zijn die in balans, maar het ene fotosysteem absorbeert net iets meer blauw en het andere net iets meer ver-rood. Bij het aanpassen aan andere lichtomstandigheden, gaat een eiwit tussen die fotosystemen heen en weer om de ideale balans voor fotosynthese te creëren. Hoe dat eiwit beweegt tussen het ene en het andere fotosysteem, weten we niet. Eén hypothese was bijvoorbeeld dat het eiwit in de ene regio opbreekt en dan verschuift. Een andere hypothese stelde dat tijdens de aanpassing de hele organisatie in de chloroplast verandert. Ik heb laten zien dat dat in elk geval niet gebeurt. Maar hoe dat eiwit zich wél verplaatst, weten we nog niet.’ Inzicht in dit soort mechanismen kan helpen om fotosynthese beter te begrijpen, waardoor gewassen bijvoorbeeld efficiënter kunnen worden geteeld.
Less is more
Verhoeven was niet aanwezig bij de prijsuitreiking in Impulse, omdat ze op dat moment in Zweden was om haar onderzoek te presenteren op een fotosynthese-congres. ‘Het is wel raar om te winnen en niet bij de prijsuitreiking te zijn. Ik kan het ook nog niet helemaal geloven. Binnen WUR wordt zoveel onderzoek gedaan, van sociale wetenschappen tot fysische chemie en alles daartussen in. En dat ik dan volgens de jury de beste scriptie heb geschreven, dat is heel bizar. Wel mooi om hier dan op hetzelfde moment als de prijsuitreiking op een congres te zijn. Mijn onderzoek werd goed ontvangen.’ Eerder dit jaar werd Verhoeven’s onderzoek bovendien gepubliceerd in Plant Physiology. Inmiddels is ze aan de slag als promovendus bij haar thesis-begeleider Emilie Wientjes.
Met de prijs is duizend euro gemoeid. ‘Ik weet nog niet wanneer en waarheen, maar ik denk dat ik eens lekker op vakantie ga.’
De winnaars
Levenswetenschappen: Dana Verhoeven (Biophysics)
- ‘In folio imaging of photosystem energy distribution and grana macro-organization during state transitions’
- Begeleid door Emilie Wientjes en Herbert van Amerongen.
Sociale wetenschappen: Max van Deursen (Environmental Policy Group)
- ‘Capacity Building for Climate Transparency as de facto governance’
- Begeleid door Aarti Gupta en Susanne Konrad.
Agrotechnologie en Voedingswetenschappen: Aimee Kok (Physical Chemistry)
- ‘Laser speckle imaging for resolving heterogeneous dynamics in three spatial dimensions’
- Begeleid door J. van der Gucht en Jesse Buijs
Omgevingswetenschappen: Lisa Boterman (Soil Geography and Landscape)
- ‘Counterpoint deposition in the Netherlands: a case study of the Waal River by Nijmegen’
- Begeleid door Jakob Wallinga
