Illustratie Stijn Schreven Een mislukte proef, een afgewezen artikel: in de wetenschap wordt het al gauw bestempeld als falen. En erover praten? Dacht het niet. In deze rubriek doen collega’s dat wel. Want falen is nuttig. Dit keer Arthur Mol, rector magnificus en hoogleraar Milieubeleid.
‘Als hoogleraar milieubeleid begeleidde ik eens een masterstudent uit Indonesië. Uit haar analyses kwam een bijzonder resultaat, daarom schreven we er samen een artikel over. Het artikel was goed en droeg bij aan verdere theorievorming. Toch werd het afgewezen door het tijdschrift, aan de hand van reviewcommentaar. Jammer, dacht ik, slechte reviewers, kan gebeuren, op naar een volgend tijdschrift.
Maar de student wilde daar niets van weten. De reviewers hadden geen goede argumenten voor hun kritiek. Ik liet me overtuigen om gezamenlijk bezwaar te maken via een weerwoord, maar de redacteur bleef bij het besluit: afwijzing. Nog steeds was mijn student niet overtuigd.
Durf beslissingen van gerenommeerde wetenschappers aan te vechten op de inhoud
Ik begon wel plezier te krijgen in haar eigengereidheid en gezamenlijk dienden we bezwaar in bij de redactieraad, een ongekende stap. Uiteindelijk stuurde de redactieraad ons manuscript naar twee andere reviewers en werd het na beperkte aanpassing geaccepteerd.
Daar heb ik veel van geleerd. Ten eerste dat je je niet te snel moet neerleggen bij onterechte kritiek. Ten tweede dat je ook van jonge en minder ervaren wetenschappers veel kan leren. Ik had zelf nooit zo’n afwijzing aangevochten. Ik zag het als mijn ‘falen’ dat ik te snel koos voor de makkelijkere weg naar een ander tijdschrift. Maar daarmee geef je het verkeerde signaal af aan een beginnend wetenschapper. Je moet jonge wetenschappers ook zelfvertrouwen en eigengereidheid bijbrengen: durf beslissingen van gerenommeerde wetenschappers aan te vechten op de inhoud.
Ik heb daarna vaker reviewrapporten in twijfel getrokken als er een goede inhoudelijke grondslag voor was. De inhoud moet de boventoon voeren, niet iemands positie. Dat speelt ook mee in mijn rol als rector: ik probeer me bewust te zijn van mijn functie. Wat ik zeg, krijgt voor een ander soms een bepaalde lading, los van de inhoud van de argumenten. En dat is vaak ongewenst.’
