De Europese steuren (Acipenser sturio) van om en nabij de 30 centimeter maken onderdeel uit van een proef van WUR, Sportvisserij Nederland, ARK, WNF en Rijkswaterstaat. Doel is te zien of de steuren overleven en na verloop van een paar maanden via Rotterdam de weg naar zee vinden. De proef maakt onderdeel uit van de droom van promovendus Niels Brevé: de steur terug in de Rijn.
Steuren komen al bijna driekwart eeuw niet meer voor in de Rijn. Op eerdere experimenten van Brevé in 2012 en 2015 na dan. Die proeven lieten zien dat de steur – net als vroeger – kan overleven in de Rijn en de weg naar zee wel vindt. Maar dat ging om vijf jaar oude dieren. De nieuwe proef moet aantonen dat jonkies die opgroeien in de Biesbosch dat ook kunnen. Net zoals vroeger.
80 kilo
De steur is een dier van de zee, legt Brevé uit. ‘Maar ze paaien in zoet water op de hoofdstroom van de Rijn. In de Biesbosch werden tot 1931 elk jaar honderden steuren gevangen met een gemiddelde gewicht van 80 kilo. De laatste steur werd aangeland in 1952. De Biesbosch is het ideale gebied voor volwassen steuren om te acclimatiseren aan het Rijnwater verderop, en voor de kleintjes om op te vetten voordat ze naar zee trekken.’
Ik verwacht dat ze na een paar maanden zouttolerant genoeg zijn om de zee op te zoeken
Niels Brevé, promovendus Mariene Dierecologie
De Biesbosch is van oudsher de plek waar grote en kleine steuren op doortrek zich verzamelen. De uitgezette steuren blijven dus niet, is Brevé’s hoop en verwachting. ‘Er kunnen twee dingen gebeuren: ze worden opgegeten of ze voelen zich thuis en worden dik en groot. Ik hoop en verwacht het laatste en dat ze dan na een paar maanden zouttolerant genoeg zijn om de zee op te zoeken. Want dat is het natuurlijk gedrag.’
Om die bewegingen te volgen zijn de steurtjes voorzien van een kleine (8 mm, 2 gram) zender in hun buik. Die zendt elke 150 seconden een akoestisch signaal uit, dat kan worden opgevangen door 80 strategisch geplaatste antennes langs de trekroute tussen het Hollandsch Diep, het Haringvliet en de haven van Rotterdam. Brevé: ‘Die antennes zijn bevestigd aan boeien van Rijkswaterstaat en lezen we achteraf uit om een beeld te krijgen van het verspreidingspatroon.’
Bordeaux
De jonge steuren komen van een kwekerij in de buurt van Bordeaux, de enige plek in Europa waar Europese steuren worden geboren. Als de zes vrouwtjes ter plekke er tenminste klaar voor zijn. ‘Vorig jaar was er maar eentje paairijp’, legt Brevé uit. ‘De zeven jaar daarvoor geen eentje. Uit die batch van vorig jaar mogen wij er 75 gebruiken om los te laten in de Rijn. Daarvan zijn er nu 29 groot genoeg (meer dan 100 gram) om te zenderen.’
Paaisucces
Dit aantal steuren is statistisch te weinig om ferme conclusies te trekken. ‘De vraag of de Rijn geschikt is voor herintroductie van de steur kun je niet met een zo’n onderzoek beantwoorden’, zegt Brevé. ‘Maar indicatief is het wel. En er komt een vervolg als de kwekerij paaisucces heeft dit jaar. Het onderzoek duurt vier maanden. Zolang gaan de batterijen in het minieme zendertje mee. Daarna zijn de dieren uit beeld en is Brevé voor het wel en wee van zijn steuren afhankelijk van toevallige bijvangst en terugmelding door beroepsvissers.
Eén ding weet Brevé zeker: de uitgezette steuren komen voorlopig niet terug om te paaien. ‘Het zijn Franse steuren; ze zijn niet gewend aan het water in de Rijn.’ Als ze dat toch doen, is het lang wachten op die gebeurtenis. Vrouwtjessteuren zijn pas na 15-22 jaar geslachtsrijp. De mannetjes wat eerder. Er kan op zee veel gebeuren in die tijd.
