Foto Shutterstock Tekst Rianne Lindhout
Isabela Fernandes de Oliveira bestudeerde nieuwe manieren om het antibioticagebruik op boerderijen te verminderen. Tussen de micro-organismen die van nature in de dieren voorkomen, vond ze bacteriën die mogelijk als probiotica bescherming kunnen bieden. Ze promoveert 17 mei.
In de varkenshouderij is de bacterie Streptococcus suis een groot probleem. Deze bacterie komt in alle varkens voor; vaak zonder de dieren ziek te maken, maar zo’n 3 tot 5 procent van hen wordt bijvoorbeeld kreupel door gewrichtsontstekingen of krijgt hersenvliesontsteking, bloedvergiftiging of longontsteking. Infectie door Streptococcus suis is een van de hoofdredenen van antibioticagebruik in de varkensvleesindustrie. De bacterie begint al resistent te worden: een gevaar voor de volksgezondheid onder varkens en onder mensen.
Honderd biggen
Fernandes de Oliveira: ‘Het antibioticagebruik verminderen krijgt in de grootschalige landbouw al langer aandacht. Zo werken mijn collega’s van de Host-Microbe Interactomics-groep aan een vaccin tegen S. suis. Wat ik onderzocht, is voor zover ik weet helemaal nieuw: de micro-organismen van de amandelen van varkens gebruiken om mogelijke probiotica en natuurlijke anti-microbiële middelen te vinden die de groei van de streptokokken remmen of infectie voorkomen.’
Ik denk dat mijn resultaten kunnen bijdragen aan een duurzamere manier om de bacterie onder controle te houden
Promovendus Isabela Fernandes de Oliveira
De microbioloog gebruikte monsters uit ruim honderd gezonde biggen uit elf boerderijen in Nederland, Duitsland en Spanje. Ze isoleerde, cultiveerde en identificeerde de micro-organismen die van nature op hun amandelen zitten. ‘Het microbioom op de amandelen bleek een rijke bron van natuurlijke bioactieve producten, geproduceerd door bacteriën’, zegt Fernandes de Oliveira. ‘De meeste van die moleculen en ook veel van die bacteriën kenden we nog niet.’
Flesje Yakult
De promovendus testte het effect van enkele bacteriesoorten in een kleinschalig boerderij-experiment in een beveiligd laboratorium. Er is nog veel onderzoek nodig, maar de resultaten waren veelbelovend. Flesjes Yakult voor varkens zijn er voorlopig nog niet, maar in de toekomst ziet Fernandes de Oliveira wel probiotica voor varkens voor zich in de vorm van voedingssupplementen. ‘Deze bacteriesoorten en de moleculen die ze produceren, kunnen veehouders bijvoorbeeld aan voedsel, water of melk voor hun varkens toevoegen.’
Kunnen streptokokken ook resistentie ontwikkelen tegen de nieuwe middelen, net als ze nu doen bij traditionele antibiotica? ‘Deze natuurlijke producten combineren verschillende manieren om de bacterie te remmen, in plaats van één manier waarvoor de bacterie nu steeds vaker ongevoelig is. Daarom denk ik dat mijn resultaten kunnen bijdragen aan een duurzamere manier om de bacterie onder controle te houden. Toch kan op termijn ook hiervoor resistentie ontstaan: dat is een natuurlijk proces dat zich op termijn kan voordoen.’
Probleem blijft
Infectieziekten zullen in de grootschalige veeteelt altijd een probleem blijven, denkt Fernandes de Oliveira. ‘Meerdere dieren op een vierkante meter, het vroeg spenen van de biggetjes en laag dierenwelzijn: dat is erg stressvol voor de dieren en dus slecht voor hun immuunsysteem.’ Ook met duurzamere oplossingen en bewuste keuzes op het gebied van dierproductie zijn antibiotica soms nodig.’ Helemaal afgeschaft kunnen ze voorlopig niet, verwacht de onderzoeker. ‘Daarvoor moet nog veel gebeuren.’
