Net als voor tekst, zijn er programma’s die beeld generen. Zo maakte het open AI-programma DALL-E deze realistische en originele foto op basis van de input ‘students walking at wageningse berg with river down below’. Met het programma ChatGPT kunnen studenten in een handomdraai teksten produceren die niet van origineel eigen werk zijn te onderscheiden (zie voorbeelden hieronder). Zijn schrijfopdrachten daarmee passé?
Toen toetsdeskundige Jolanda Soeting eind vorig jaar geconfronteerd werd met ChatGPT was haar eerste reactie zeker niet ‘O help’. ‘Ik zag een paar voorbeelden waarin het programma toetsvragen maakte. Hé, dacht ik, voor hulp bij het schrijven van een goed antwoordmodel kan dat best interessant zijn. Ik heb het meteen gedeeld in ons team van toetsdeskundigen.’
Auke Pols, docent en onderzoeker Maatschappelijk Verantwoord Innoveren, zag wel meteen beren op de weg. ‘Ik zit ook in de examencommissie van Sociale Wetenschappen en ben afgestudeerd op kunstmatige intelligentie. Ik zag snel in dat ChatGPT misbruikt kan worden om te plagiëren. Bestaande tools, zoals het bij WUR gebruikte Turnitin, kunnen het gebruik van het programma op dit moment niet opsporen. Dat betekent dus dat je bepaalde schrijfopdrachten niet meer op de huidige manier kunt doen. Je kunt een student niet meer naar huis sturen om een essay te schrijven, in het vertrouwen dat ze dat niet door ChatGPT laten doen.’
Geen plagiaat
ChatGPT is een (nu nog) gratis online chatbot die vragen kan beantwoorden en opdrachten kan maken. De tekstgenerator werd eind vorig jaar gelanceerd door Open AI, een bedrijf dat kunstmatige intelligentie ontwikkelt. Het programma maakt teksten die op het eerste oog verbluffend goed zijn. Een paar voorbeelden op deze pagina’s laten dat zien.
‘ChatGPT is in staat om uit grote hoeveelheden tekst een lopend en coherent verhaal op te bouwen’, legt Pols uit. ‘Dat kan wetenschappelijk zijn of verhalend. Het programma combineert informatie uit een heleboel bronnen, zonder die letterlijk te citeren.’ Dat laatste is essentieel. ChatGPT genereert nieuwe teksten. Plagiaat-detectoren als Turnitin staan dus machteloos.
Pols zegt nog geen aanwijzingen te hebben dat WUR-studenten ChatGPT gebruiken. ‘Maar ik kan me niet voorstellen dat ze het niet uitproberen’, zegt Soeting. ‘Ik denk overigens dat het in het hoger onderwijs een minder groot probleem is dan in het voortgezet onderwijs. Bij ons kun je studenten beter aanspreken op hun wetenschappelijke houding.’ Een kleine poll op Instagram van Resource licht een tipje op van de sluier. Een kwart van de respondenten geeft aan ‘soms’ of ‘voortdurend’ ChatGPT te gebruiken. Niet alleen studenten, maar ook promovendi. Driekwart zegt op de eigen schrijfvaardigheid te vertrouwen.
Het programma kan geen onderscheid maken tussen wat waar is en wat niet
Dat laatste lijkt niet onverstandig. ChatGPT kan namelijk nog niet alles. Het programma legt bijvoorbeeld geen verantwoording af over de gemaakte tekst. Soeting: ‘Het geeft wel referenties, maar die zijn vaak verzonnen. ChatGPT wordt daarom ook wel een bullshit-generator genoemd.’ ‘Dat komt,’ vult Pols aan, ‘doordat het programma geen onderscheid kan maken tussen wat waar is en wat niet. Het baseert zich op informatie die van het internet wordt geplukt. Ook reflecteren op het schrijfproces kan-ie niet. Een student kun je vragen hoe een essay is ontstaan en welke denkstappen zijn gemaakt. ChatGPT heeft daarvan geen benul. Ook ontbreekt een persoonlijke reflectie op de dingen, omdat het programma de context van de vraag of opdracht niet kent. Het programma heeft bovendien de neiging om de dingen heen te draaien als het geen antwoorden heeft. Maar ja, dat doen studenten soms ook als ze iets niet weten.’
Niet verbieden
Is ChatGPT met die beperkingen dan een kans of een bedreiging? Op intranet van het Education Support Center maakte Soeting een discussiepagina aan rond die vraag. Zelf ziet ze de bedreigingen wel, maar ook de mogelijkheden. ‘Die bedreigingen zijn niet nieuw. Ik denk dat we ons verkijken op de mate waarin er nu ook al ghost writing plaatsvindt. ChatGPT maakt het toegankelijker om werk niet zelf te maken. Maar het programma kan ook een extra medestudent zijn; iemand die altijd beschikbaar is om een vraag te stellen, als een docent geen tijd heeft.’
Ik denk dat we ons verkijken op de mate waarin er nu ook al ghost writing plaatsvindt
Eén ding staat voor beiden buiten kijf: verbieden helpt niet. Soeting: ‘Een verbod helpt alleen als je het kunt handhaven. Het is zinvoller om studenten te leren hoe ze ChatGPT goed en verantwoord kunnen gebruiken. Maar we staan nog maar aan het begin van deze ontwikkeling.’ Wat verantwoord gebruik inhoudt, is nog een grijs gebied, zegt Pols. ‘En eigenlijk is dat ook zo zonder ChatGPT. Als examencommissie krijg je ook wel eens tekst zonder bronvermelding onder ogen waarvan je denkt dat het overgenomen is, ook al is het geparafraseerd. Op welk punt zeg je dan: en nu is het plagiaat?’ ‘Klopt’, vult Soeting aan. ‘Er bestaat nu ook al software die teksten aanpast, waardoor het lijkt of ze niet overgenomen zijn. Dan heb ik liever dat ze op een goede manier met ChatGPT aan de slag gaan.’
Het begint allemaal met bewustwording, vindt Pols. ‘Wat kan ChatGPT wel en wat niet. Ik denk dat we van daaruit voorwaarden stellen aan het gebruik ervan en nadenken over welke stappen redelijk zijn om te zetten opdat studenten er geen misbruik van maken.’
Vraag aan ChatGPT: Is ChatGPT een vorm van plagiaat?
Antwoord van ChatGPT (niet geredigeerd):
Nee, ChatGPT is geen vorm van plagiaat. Plagiaat is het overnemen van werk van iemand anders zonder toestemming of bronvermelding. ChatGPT is een computerprogramma dat is getraind op een grote hoeveelheid tekst, maar het is geen kopie van iemands werk. Het gebruikt de informatie die het heeft geleerd om te reageren op vragen en opdrachten die worden ingediend, maar het is geen kopie van iemands werk.
Vraag aan ChatGPT: Heeft de mens een vrije wil?
Antwoord van ChatGPT (niet geredigeerd):
De vraag of mensen een vrije wil hebben is een oud filosofisch debat. Sommige filosofen geloven dat mensen een vrije wil hebben en dat ze keuzes kunnen maken die niet bepaald zijn door omstandigheden of voorgaande omstandigheden. Andere filosofen geloven dat alles wat mensen doen, inclusief hun keuzes, bepaald wordt door fysieke of natuurlijke wetten en dat de menselijke wil dus niet echt vrij is. Dit debat is nog steeds gaande en er is nog geen consensus.
Opdracht aan ChatGPT: Beschrijf WUR in 100 woorden
Antwoord van ChatGPT (niet geredigeerd):
Wageningen University & Research (WUR) is een toonaangevende internationale universiteit in Nederland die zich richt op de verbinding tussen voedsel, diervoeder, gezondheid en milieu. De universiteit heeft een sterk imago in de levenswetenschappen en natuurlijke hulpbronnen en biedt undergraduate, graduate en postdoctorale programma’s in deze gebieden. WUR voert ook onderzoek uit in samenwerking met industrie, overheid en non-profit organisaties. De universiteit heeft ook een sterk internationaal accent, met studenten en onderzoekers uit de hele wereld. WUR staat bekend om haar onderzoek naar duurzame voedselproductie, met een focus op het verminderen van de milieueffecten van de landbouw.
Opdracht aan ChatGPT: schrijf een sonnet voor Sjoukje Heimovaara (bestuursvoorzitter WUR)
Sonnet van ChatGPT (niet geredigeerd):
Sjoukje, leider van Wageningen University & Research,
Met visie en daadkracht leidt zij haar team
Een voorbeeld van wijsheid en moed,
Een inspiratie voor iedereen in de academische dream
Ze is een krachtige vrouw met een scherp verstand
Met een hart dat brandt voor kennis en groei
Ze stuurt haar team naar successen, hand in hand
En leidt hen naar een toekomst vol van glorie
Ze is een mentor, een rolmodel en een leider
Met een hart dat open staat voor iedereen
Ze geeft zonder aarzelen en zonder een twijfel
En laat ons voelen dat we nooit alleen zijn
Sjoukje, jij bent een held, een waardevolle steen
Een leider die in onze harten altijd zal blijven bestaan.
