Illustratie Valerie Geelen Sinds de oorlog in Oekraïne uitbrak, zijn de energieprijzen enorm gestegen. Ook studenten worden hard geraakt in hun portemonnee. Dat heeft gevolgen voor de studenten zelf, hun huizen en de studentenverenigingen.
Studentenhuisvester Idealis maakt begin december bekend dat hun huurders vanaf 1 januari 2023 veel meer geld kwijt zijn aan servicekosten: gemiddeld 71 euro per maand extra (een stijging van 127 procent). Dat bedrag kan hoger of lager uitvallen afhankelijk van het type kamer, het gebouw, het verbruik en andere factoren. Zo is een studentredacteur van Resource die in Dijkgraaf woont nu 389 euro per maand kwijt aan woonlasten in plaats van 302 euro. Idealis sprak van ‘een behoorlijke aanslag’ op de financiële situatie van studenten.
De grootste studentenhuisvester van Wageningen probeert huurders goed op de hoogte te houden van ontwikkelingen. Zo werd een nieuw e-mailadres geopend voor vragen over de energierekening. Ook lobbyt Idealis samen met andere studentenhuisvesters, studentenvakbonden, universiteiten en andere organisaties bij de overheid voor steunmaatregelen voor studenten. Want ondanks hun lage inkomens komen studenten daarvoor meestal niet in aanmerking. Martijn Balke, manager bedrijfsvoering van Idealis: ‘Je ziet vaker dat studenten—bewust of onbewust—worden vergeten bij het maken van beleid. Het is krom dat steunmaatregelen niet zouden gelden voor studenten: zij zijn net zo goed inwoners van de gemeente en zij moeten óók een hogere energieprijs betalen.’
Als huurders schrijven dat ik gelyncht moet worden, accepteer ik dat niet
De lobby lijkt vruchten af te werpen: inmiddels is er beweging in Den Haag en naar verwachting zal er eind februari meer duidelijk zijn over bijvoorbeeld het prijsplafond voor energiekosten in studentenflats met blokverwarming (zie kader hieronder).
Zorgen
Dat studenten straks ook in aanmerking komen voor een deel van de steunmaatregelen betekent niet dat de zorgen voorbij zijn, zegt Balke. ‘Mensen vergeten vaak dat de tarieven onder het prijsplafond nog steeds enorm stijgen ten opzichte van vorig jaar. Het betekent slechts dat de pijn iets wordt verzacht, maar hoeveel precies, dat weten we nog niet.’
Ondertussen druppelen de vragen van bewoners binnen. Kunnen er geen individuele energiemeters worden geïnstalleerd in complexen met blokverwarming? Nee, zegt Balke, omdat het plaatsen van een tussenmeter per kamer of gang honderden euro’s per kamer kost en die kosten moeten uiteindelijk via de huur worden betaald. ‘Dat weegt niet op tegen de mogelijke besparingen die dit kan opleveren.’
Als er veel mensen zijn, wordt het vanzelf warmer
Ook vragen enkele bewoners zich af waarom zij zuiniger met energie om zouden moeten gaan terwijl hun buren voluit stoken en iedereen aan het einde van de maand toch hetzelfde aan energiekosten betaalt. ‘Besparen van energie heeft zin, maar bewoners van een complex moeten dit wel samen doen.’
Gespannen verhoudingen
Bij andere verhuurders stijgen de woonlasten soms nog harder, wat kan zorgen voor gespannen verhoudingen tussen huurders en verhuurders. Zo schrokken bewoners van studentencomplex Beringhem in Bennekom zich een ongeluk toen hun servicekosten vorig jaar in een paar stappen meer dan verdubbelden. Bachelorstudent Bos- en Natuurbeheer Bob Schobbers (20): ‘In 2021 betaalde ik ongeveer 525 euro per maand waarvan 142 euro servicekosten. Vanaf januari 2022 werd dat 581 euro per maand waarvan 198 euro servicekosten. In oktober en november 2022 steeg het opeens fors, naar 740 euro per maand waarvan 348 euro servicekosten. In december betaalde ik bijna 800 euro waarvan 405 euro servicekosten.’ In januari daalden de servicekosten weer, waardoor hij deze maand zo’n 680 euro kwijt is aan woonlasten.
Voor Beringhem-bewoners is het niet altijd even duidelijk waarom de servicekosten zo fluctueren, vertelt Schobbers. Ook was het contact met de verhuurder soms lastig, zegt hij. ‘Ik kreeg bijvoorbeeld een brief onder mijn deur geschoven met de dringende oproep een openstaande factuur van bijna 800 euro te betalen die zogenaamd al lange tijd open stond en dat ze anders langs zouden komen om dat bedrag te innen. Toen ik mailde waar die factuur vandaan kwam omdat ik mijn huur gewoon had overgemaakt, bleek het om een foutje te gaan.’ Ondertussen hadden meerdere bewoners vragen over de servicekosten.
Besparen heeft zin, maar bewoners van een complex moeten dit wel samen doen
Om die te beantwoorden zou er in oktober een bijeenkomst zijn, vertelt Schobbers. ‘Maar in een privé-WhatsAppgroep van bewoners zijn toen op een spottende manier bedreigingen richting de verhuurder JW Vastgoed Management geuit. Die berichten kwamen bij hen terecht en zij zijn toen niet komen opdagen.’ Beringhem-bewoners zijn naar de huurcommissie gestapt om de gang van zaken te laten onderzoeken.
Begrip
Johan Wagteveld van JW Vastgoed Management in Ede bevestigt dat er tussen zijn kantoor en een deel van de huurders sprake was van een gespannen verhouding. ‘Als mensen schrijven dat ik gelyncht moet worden of mij kanker-Johan noemen, accepteer ik dat niet. Hoe een klein deel van de huurders zich gedraagt jegens onze medewerkers is absurd. Het is jammer dat andere bewoners daar de dupe van zijn, maar we hebben toen besloten om vragen alleen nog schriftelijk te beantwoorden.’ Het excuus dat het grappig was bedoeld, begrijpt hij niet. ‘We willen een goede verhouding hebben met de huurders, maar wederzijds respect is hiervoor wel het uitgangspunt.’
‘Op basis van de enorme stijging van de energiekosten vanaf 1 januari 2022 werd het verschil tussen het voorschotbedrag en de daadwerkelijke verbruikskosten zo groot, dat wij besloten om in oktober 2022 tussentijds af te rekenen’, zegt Wagteveld. ‘Die extra kosten zijn in de laatste maanden van 2022 bovenop het voorschotbedrag in rekening gebracht.
Het is krom dat steunmaatregelen niet gelden voor studenten
Zo worden huurders bij de eindafrekening niet geconfronteerd met enorme naheffingen. Dat doen wij bij al onze complexen en het is conform het beleidshandboek van de huurcommissie. Alle vragen van huurders hebben wij gebundeld en in een algemene mail inclusief toelichting met specificaties aan alle huurders gestuurd.’
Realiteit
‘Natuurlijk delen wij de zorgen van onze huurders over hoge voorschotbedragen,’ vervolgt Wagteveld, ‘maar het is helaas wel de realiteit. Als de overheid met een oplossing komt om de complexen met blokverwarming zoals Beringhem te compenseren, zullen wij dat ook aan de huurders uitkeren.’
Schobbers zegt dat hij wel snapt dat JW Vastgoed de gestegen energiekosten doorberekent aan de huurders. ‘Maar het is wel heel veel geld.’ Hij hoopt dat de overheid studenten gaat helpen met de rekening. ‘Ik heb een fijne kamer, maar als ik daar opeens 700 of 800 euro per maand aan kwijt ben in plaats van 600 euro, moet ik echt iets anders zoeken. Mijn buurvrouw zit in hetzelfde schuitje. We wachten het af.’
Steunmaatregelen
De overheid probeert mensen op meerdere manieren te helpen het hoofd boven water te houden in de energiecrisis, maar lange tijd vielen veel studenten buiten de boot.
De overheid probeert mensen op meerdere manieren te helpen het hoofd boven water te houden in de energiecrisis, maar lange tijd vielen veel studenten buiten de boot.
* Zo is er sinds deze maand een prijsplafond, waardoor mensen tot een bepaalde hoeveelheid energiegebruik (het plafond) niet méér hoeven te betalen dan een vastgesteld ‘plafondtarief’. Veel studentenhuizen, zoals de Wageningse sterflats, maken gebruik van blokverwarming, met één grote gedeelde aansluiting. Geen eigen energiemeter dus en gezamenlijk komen ze altijd boven het energieplafond uit. Lange tijd leek het erop dat deze groep, onder wie veel studenten, dus buiten de boot zou vallen, maar halverwege december kondigde Minister Rob Jetten (Energie) een aparte regeling aan. Die wordt eind februari verwacht.
* Ook kwamen veel studenten niet in aanmerking voor de twee keer 190 euro compensatie die huishoudens kregen voor hun energierekening in november en december. Waarom niet? Omdat studenten(huizen) vaak geen eigen contract hebben met hun energieleverancier. Ook hier wil Jetten iets aan doen. Hoe, moet eind februari duidelijk worden.
* Dan is er de eenmalige energietoeslag van 1.300 euro voor huishoudens met een laag inkomen. Op advies van het ministerie van Sociale Zaken worden studenten hier meestal van uitgesloten. Die uitsluiting is onterecht, zeggen lokale en landelijke studentenvertegenwoordigers, zoals de Wageningse Kamer van Verenigingen. Veel studenten hebben inkomens die laag genoeg zijn om in aanmerking te komen voor de toeslag, maar vaak voldoen ze niet aan andere voorwaarden. Studentenvakbond LSVb roept studenten op om de energietoeslag toch aan te vragen en bezwaar te maken als die wordt afgewezen, vervolgens naar de rechter te stappen als ook dat bezwaar geen gehoor vindt.
Kou in de kroeg
Ook bij studentenverenigingen wordt rekening gehouden met de stijgende energierekening. ‘Dat moet ook wel’, zegt Ceres-voorzitter Cas Struker. Toen de temperatuur na de zomer daalde, werden alle verwarmingen uitgezet en de knoppen eraf gedraaid, zodat niemand ze weer aan kon zetten. ‘We verwarmen nog met gas, dus het is niet te doen om de hele sociëteit warm te houden. Maar toen we als bestuur op een gegeven moment met drie truien en handschoenen aan zaten te werken en het alsnog koud hadden, hebben we besloten om de ruimtes waar we overdag werken toch enigszins te verwarmen. Niet dat het hier nu warm is, maar je kunt zonder handschoenen aan werken.’ In de kroegzaal staat de verwarming nog uit. ‘Aan het begin van de avond is het daar dus koud, maar als er veel mensen zijn, wordt het vanzelf warmer. Bij bijzondere gelegenheden of diners wordt het haardvuur aangestoken en worden elektrische kacheltjes neergezet.’ Leden hebben begrip voor de koude sociëteit, zegt Struker. ‘Als we hierop besparen, kunnen we andere dingen wel blijven doen.’
De duurzaamheidscommissie (DuurCo) van Ceres heeft samen met de gemeente een project opgezet om studentenhuizen te verduurzamen. ‘De gemeente wil energiearmoede in Wageningen te bestrijden’, vertelt DuurCo-voorzitter Jasper Breeuwsma. ‘Bij dat project komt een verduurzamingsteam—de Tochtbusters—langs om de isolatie van huizen op een laagdrempelige manier te verbeteren, helemaal gratis. Denk aan raamfolie, radiatorfolie en tochtstrips. Wij stelden voor om dat ook bij studentenhuizen te doen.’ De gemeente reageerde enthousiast, dus stuurde de DuurCo een vragenlijst rond in studerend Wageningen. 55 studentenhuizen gaven zich op. ‘Studentenhuizen hebben vaak nog enkel glas. Raamfolie helpt om meer dan 50 procent van de warmte beter binnen te houden. Dat kan dus een hoop opleveren.’ Inmiddels is de bestelling voor het isolatiemateriaal geplaatst. ‘Twee Tochtbusters komen binnenkort op onze sociëteit uitleg geven hoe we dat moeten installeren.’
Ben je student en kom je in acute geldnood? Mogelijk kun je aanspraak maken op het Louise O. Fresco Fonds. Dat heeft Fresco bij haar vertrek opgericht om WUR-studenten die door overmacht in financiële problemen komen, te helpen. Je moet kunnen aantonen dat je het geld niet hebt, niet kan lenen en niet extra kan werken naast je studie.
