Fluctuerende hormonale niveaus veroorzaken verschillende fasen in de cyclus. De Britse Maisie Hill, auteur van het boek Period Power, vergelijkt die met de vier seizoenen. Illustratie Valerie Geelen Oh, dáárom kun je de ene periode moeiteloos bergen werk verzetten, terwijl je op andere momenten amper in staat bent om je bed uit te komen. En dáárom spreek je steeds weer dingen af waar je later helemaal geen zin meer in hebt. En over ‘zin hebben’ gesproken: verklaart dit ook waarom je soms wel een koelkast lijkt en soms juist… nou ja, vul maar in? Check!
De workshop ‘Your Natural Cycle’ was bij voorbaat een van de hits van de Surf your Stress week van dit jaar: binnen no time was de inschrijflimiet bereikt. De zitkuil in Impulse zat die bewuste avond inderdaad lekker vol. Zo’n honderd studenten kwamen erop af, onder wie een handjevol mannen. Tóp, vond workshopleider Anneke Valk, biologiedocent bij Experimentele Zoölogie. Want of je nou wel of niet zelf menstrueert: ongeveer de helft van de wereldbevolking doet dat sowieso wel. Dan kun je maar beter een beetje begrijpen wat dat betekent. ‘Ooit wil ik zo’n workshop geven speciaal voor mannen’, vertelt ze Resource later. ‘Ik ben benieuwd wie bij WUR de stap durft te zetten om me daar opdracht voor te verlenen.’
Beyoncé-hormoon
Op deze avond is het publiek overwegend vrouwelijk. Valk geeft vooraf een nette trigger warning (‘menstruatie kan best een gevoelig onderwerp zijn’) en inclusiviteitsclaim (‘niet alle vrouwen menstrueren en niet alle menstruerenden zijn vrouw’). Ze begint vertrouwd, met het bekende biologiebeeld van vagina-baarmoeder-eileiders-eierstokken dat iedereen op de middelbare school weleens heeft zien langskomen. Maar daarna gaat ze los. Over hoe je cyclus niet in je buik begint, maar in je brein – want dat stuurt de afgifte van het hormoon dat domineert in de aanloop naar de eisprong, het ‘Beyoncé-hormoon’ oestrogeen. Over hoe daarna het kalmere progesteron (‘een beetje zoals Emma Watson’) lichaam en geest laat voorsorteren op de eventuele innesteling van een bevruchte eicel. Over hoe die fluctuerende hormonale niveaus verschillende fasen in een cyclus veroorzaken, die de Britse Maisie Hill, auteur van het boek Period Power, vergelijkt met de vier seizoenen. Want zowel lichamelijk als mentaal voelen ze duidelijk anders.
Bij de workshop van Valk vallen bijna hoorbaar allerlei kwartjes
Pure overmoed
Bij de workshop van Valk vallen bijna hoorbaar allerlei kwartjes. Ah, dáárom kun je in je zomer moeiteloos veel werk verzetten, of wil je eindeloos doorfeesten en -flirten (en meer): het is je Beyoncé-hormoon. En dáárom plemp je dan je agenda helemaal vol met allerlei afspraken – pure overmoed, terwijl je zo’n vijftien dagen later middenin je winter zit, de dagen waarop je menstrueert, en daar totaal geen zin meer in hebt. Of misschien zit je dan nog in je herfst, vaak de lastigste periode omdat hormoonspiegels dan het sterkst schommelen. Gevolg: snauwen, huilerig, depressief, slecht slapen, vreetbuien – zei iemand PMS? Niet de beste tijd voor een bomvolle agenda.
Knuffelen
Tot op zekere hoogte valt er wel wat te doen aan die ‘seizoensinvloeden’, schetst Valk. Met stip op één: stress vermijden. Want stress stimuleert de aanmaak van cortisol en dat zet progesteron buiten spel: beide hormonen hebben dezelfde receptor. Verder: door te bewegen, gezond te eten en je te omringen met mensen die je graag mag – of knuffel een huisdier, dat werkt ook – stimuleer je de aanmaak van de feelgood-hormonen serotonine, oxycotine en dopamine. En zorg voor voldoende slaap. ‘Het is normaal om je in je winter wat vermoeider te voelen. Voel je je in je voorjaar nog steeds moe, dan kon je weleens serieus overbelast zijn’, aldus Valk.
Inspelen op cyclus
Op Valks vraag aan het begin van de avond wie z’n cyclus bijhoudt, stak driekwart een hand op. Aan het einde van de workshop is vrijwel iedereen over de streep. Driftig worden tips uitgewisseld over gebruiks- en privacyvriendelijke apps daarvoor. Wie het patroon in z’n cyclus herkent – gemiddeld 28 dagen, met uitschieters naar boven en beneden – kan ook inschatten wanneer ongeveer welk jaargetijde aanbreekt. En daarop inspelen door voldoende me-time vrij te houden in je winter, of door juist uitdagende taken te plannen in je zomer, als je fysiek en mentaal op je sterkst bent.
Anticonceptie
Belangrijke nuancering: dat geldt alleen voor wie geen hormonale anticonceptie gebruikt, zoals de pil of een hormoonspiraal of -ring. Want zodra je lichaam synthetische vrouwelijke hormonen binnenkrijgt, daalt de aanmaak van natuurlijke vrouwelijke hormonen, schetst Valk: de pieken en dalen van een natuurlijke cyclus vlakken af. Juist hierover barsten de studenten van de vragen: hoe slecht is de pil nou echt, hoe lang duurt het voordat de natuurlijke cyclus weer op gang komt, is een koperspiraal echt helemaal hormoonvrij en ook: vind je periodieke onthouding een optie? Valk antwoordt bloedeerlijk. Over het incalculeren van risico’s, het al dan niet aanvaarden van de consequenties en ook het broekje/brein-aspect: ‘Laten we er geen doekjes omheen winden: wanneer heb je juíst zin in seks? Precies, als je harstikke vruchtbaar bent. Dan ga je je echt niet periodiek zitten te onthouden, toch?’ In de zitkuil wordt instemmend gelachen. Dus tja, dan in je zomer toch maar aan de condooms – ook al dragen ze bij aan de afvalberg. ‘Ik troost mezelf met de gedachte dat een baby nóg meer afval veroorzaakt’, grapt Valk. Over dat onderwerp heeft ze trouwens ook nog een tip: het boek Baby Decision, How to Make the Most Important Choice of your Life, van Merle Bombardieri. Maar dat is weer een workshop op zich.
Hormonen & de overgang
Als de menstruele seizoenen stoppen omdat je ouder wordt, geeft dat weer andere hormonale hobbels. Valk geeft daar even enthousiast een andere workshop over, samen met Ingi Alofs, sportinstructrice bij De Bongerd en overgangs-ervaringsdeskundige. Meer daarover via de intranetgroep Vital@work (voor medewerkers).
