Drugsgebruik onder studenten: een stijgende lijn?

Sinds de coronapandemie en de bijbehorende lockdowns zou drugsgebruik booming zijn onder studenten. Verschillende media schreven erover; Utrechtse studentenverenigingen organiseerden er een symposium over en WUR-rector Arthur Mol sprak zijn zorgen uit over het ‘toenemende gebruik van stimulerende middelen bij studenten’. Maar is het ook waar? En wat is de situatie in Wageningen?

Waar komt het beeld vandaan dat studenten steeds meer drugs gebruiken? Het blijken vooral ervaringen van studenten te zijn, hun verhalen, en signalen die hulpverleners krijgen die dat beeld neerzetten. Cijfers over drugsgebruik onder studenten zijn er nauwelijks. In het voorjaar van 2021 voerden onderzoeksinstituut Trimbos, het RIVM en GGD GHOR een enquête uit naar welzijn en middelengebruik. Deze Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten hoger onderwijs werd door ruim 28.000 studenten uit het hele land ingevuld en ging over het gebruik van alcohol, drugs, tabak en gamen. Ook werd er gevraagd naar stress, prestatiedruk en mentale gezondheid. In de tabel hieronder zie je een aantal resultaten. Resultaten per onderwijsinstelling zijn niet gegeven.

	Ooit gebruikt	Afgelopen jaar gebruikt	Afgelopen maand gebruikt
Drugs	Percentage	Percentage	Percentage
Cannabis (hasj, wiet, marihuana)	53,2	33,5	16,8
Lachgas	28,3	8,9	1,5
Xtc (ecstasy, MDMA)	22,5	13,2	3,3
Paddo’s en/of truffels	13,7	6,7	1,0
Cocaïne	12,2	7,4	2,5
Ketamine	9,4	5,8	1,8
2C-B	8,6	5,2	1,1
LSD	5,1	2,3	0,4
4-Fluoramfetamine (4-FA, 4-FMP)	3,5	0,8	0,1
GHB of GBL	1,9	0,5	0,1

‘Het is de eerste keer dat we dit onderzoek hebben uitgevoerd met alleen studenten’, zegt Michelle van der Horst, wetenschappelijk medewerker bij Trimbos, via Teams. ‘We kunnen dus niets zeggen over veranderingen in drugsgebruik bij studenten. Deze enquête is een startpunt, we willen dit voortaan iedere twee jaar doen.’ Van der Horst heeft nog een tweede disclaimer. ‘Het onderzoek is gedaan tijdens de derde lockdown. Bepaalde middelen zijn erg setting-gebonden. Zo wordt xtc bijvoorbeeld vaak op festivals gebruikt en minder vaak thuis. Ook gaven studenten aan meer te blowen dan normaal. We verwachten daarom bij vervolgonderzoek verschuivingen te zien.’

Heftiger spul

Volgens de Utrechtse studenten die het symposium organiseerden, waren veel van hun medestudenten meer gaan gebruiken tijdens de lockdowns. Herkennen Wageningse studenten dat? Resource sprak drie studenten uit verschillende scenes. ‘Ik heb het idee dat vóór corona mensen vooral wiet gebruikten, wat dronken en dan tijdens een speciaal feest misschien wat anders namen’, zegt een masterstudent Plantenwetenschappen, die liever anoniem blijft. ‘Nu merk ik bij feestjes dat er vaak iemand heftiger spul bij zich heeft. Zo was ik pas op een feestje waar opeens ketamine rondging. Terwijl mensen al dronken waren. Ik heb het idee dat mensen tijdens de lockdowns een keer iets hebben geprobeerd met vrienden en dat ze daardoor makkelijker andere drugs zijn gaan nemen.’

Ik merk bij feestjes dat er vaak iemand heftiger spul bij zich heeft

Levi Altenburg, student Landschapsarchitectuur en Planning, denkt ook dat de stiekeme huisfeesten tijdens de lockdowns iets hebben veranderd. ‘Daardoor zijn volgens mij meer mensen thuis drugs gaan gebruiken, in plaats van alleen op speciale gelegenheden. De grens om drugs te gebruiken is daardoor lager geworden. En ik denk dat mensen elkaar aansteken. Als er verhalen rondgaan van ‘daar is een feestje en iedereen gaat pillen doen’, dan denken mensen misschien: ik moet dat ook doen.’

Toch herkent niet iedereen dit. ‘In mijn omgeving is het volgens mij eerder afgenomen sinds de lockdowns’, zegt een masterstudent Voeding en Gezondheid die anoniem wil blijven. ‘Maar dat kan ook komen omdat we allemaal wat ouder worden. Ik heb wel eens drugs gebruikt, maar de afgelopen jaren is dat juist veel minder geworden. Het wordt wel eens op feestjes gedaan. Misschien is het wel wat normaler geworden, minder stiekem.’

Normalisering

Dat laatste zou misschien wel eens mede-oorzaak kunnen zijn van alle aandacht voor drugsgebruik. Hoe meer erover gepraat wordt, hoe vaker het lijkt te gebeuren? Volgens een lokale drugsdealer is dat aan de hand. ‘Ik heb niet het idee dat mensen meer zijn gaan gebruiken,’ zegt hij, ‘maar wel dat mensen er opener over zijn. Waar mensen vroeger nog naar de wc gingen of even naar iemands kamer, zie ik nu dat er openlijk wordt gebruikt. Het lijkt wat genormaliseerd.’

En daar zitten zowel goede als slechte kanten aan, zegt Van der Horst van Trimbos. ‘Het bespreekbaar maken van drugsgebruik is goed. Daarmee verlaag je de drempel om er met elkaar over te praten en aan te geven dat je misschien hulp nodig hebt. Maar als je er veel over praat en publiceert, kan je ook het beeld creëren dat iedereen gebruikt. Soms bellen studenten naar een verslavingszorg-infolijn met de vraag ‘ik gebruik nooit iets. Is dat gek?’ Bij drugsvoorlichting balanceer je constant tussen drugsgebruik willen voorkomen, maar ook niet te veel nieuwsgierig maken. Als je gaat publiceren over drugsnormalisering, dan normaliseer je daarmee drugs.’  

Als je gaat publiceren over drugsnormalisering, dan normaliseer je daarmee drugs

Zorgen

Of rector Mol zich zorgen moet maken over het toenemend gebruik van stimulerende middelen, is dus moeilijk te zeggen. Zijn de cijfers die nu bekend zijn reden tot zorg? Van der Horst: ‘Ten eerste: drugsgebruik is nooit zonder risico. Punt. En als je gebruikt, informeer jezelf dan. Kijk bijvoorbeeld op de website Drugs en uitgaan. Waar ik me vooral zorgen over maak, is dat sommige studenten aangeven niet meer zonder te kunnen. Even los van welk middel. Sommige studenten geven bijvoorbeeld aan dat ze een jointje nodig hebben om te kunnen slapen. Dan switcht het gebruik van gezellig naar zorgelijk. In zo’n geval is het goed om bij jezelf na te gaan: waarom doe ik dit? Als iets een gewoonte wordt, dan moet je oppassen.’

En een typisch gewoonte-middel is natuurlijk alcohol. ‘In veel studentenhuizen is altijd alcohol aanwezig, en wordt eigenlijk bijna altijd gedronken tijdens het eten en daarna. De gezondheidsraad adviseert: drink niet, en als je drinkt, dan maximaal één glas per dag. Als je naar de cijfers kijkt bij studenten is dat natuurlijk wel een punt.’

11 procent drinkt overmatig (meer dan 21 glazen per week voor mannen en meer dan 14 glazen per week voor vrouwen), 16 procent is een zware drinker (ten minste één keer per week 6 of meer glazen (mannen) of 4 of meer glazen (vrouwen) drinken op een dag), en 40 procent geeft aan dat het onder hun beste vrienden geaccepteerd is om 10 of meer alcoholhoudende dranken op één avond te drinken.

Student Levi ziet dit ook om zich heen  ‘Hoeveel drank er wordt geconsumeerd door studenten, dat is echt bizar. En dan denk ik ook aan studentenverenigingen en aan studentenhuizen waar tradities zijn rondom heel veel drinken. En ja, ik vind het zelf ook leuk op zijn tijd. Maar gezond zal het niet zijn.’

Hoeveel drank er wordt geconsumeerd door studenten is echt bizar

Integrale aanpak

Wat is de rol van de universiteit als het gaat om drank- en drugsgebruik? Van der Horst: ‘We weten uit wetenschappelijk onderzoek dat het niet genoeg is om alleen maar aan voorlichting en bewustwording te doen, maar dat je de omgeving erbij moet betrekken. Denk aan studentenverenigingen, sportverenigingen, docenten, decanen, etcetera. Daarom hebben onderwijsinstellingen ook steeds vaker beleid rondom alcohol en drugs. En dan niet: drugsgebruik mag niet, maar ook dat ze bijvoorbeeld de zorgketen goed inrichten. Dat wanneer een docent merkt dat iemand steeds heel moe is – en dat kan natuurlijk door van alles komen – hij dan weet bij wie hij informatie kan vragen. En dat wanneer een student aangeeft moeite te hebben met zijn studie, de studentenpsycholoog bijvoorbeeld doorvraagt naar middelengebruik.’

Drugsbeleid studentenverenigingen
Drugsgebruik is verboden bij Ceres, KSV, SSR-W en Unitas. Leden die worden betrapt op bezit, dealen of gebruik moeten het pand verlaten. Afhankelijk van de ernst van de situatie volgt een waarschuwing, een schorsing voor bepaalde tijd of zelfs royement.
De vier verenigingen herkennen het beeld wel dat er tijdens de lockdowns meer drugs werden gebruikt, uit verveling en doordat er meer huisfeesten waren waar geen controle was. Alle verenigingen geven ook aan dat volgens hen het drugsgebruik nu weer is gedaald naar de pre-coronasituatie.

Lees ook: