Zaterdag 22 oktober was er een groot protest in Berlijn uit solidariteit met de Iraanse actievoerders. Naar schatting waren er zo’n 80.000 aanwezigen. Nika was erbij en schoot deze foto. In heel Iran wordt geprotesteerd voor vrouwenrechten, democratie en vrijheid. Regeringstroepen gebruiken extreem geweld tegen de actievoerders. Iraniërs bij WUR zijn zowel bezorgd als hoopvol.
Iraniërs en andere WUR-medewerkers en -studenten kwamen maandag 17 oktober bijeen om hun solidariteit te tonen met de actievoerders in Iran. Twee van de organisatoren, PhD-student Nika* en postdoc Sarina*, vertelden Resource wat er aan de hand is, hoe de protesten hen beïnvloeden en hoe WUR en de gemeenschap kunnen helpen.
‘We kennen een lange geschiedenis van protesten in Iran’, zegt Nika. ‘Hoe dichter we bij het heden komen, hoe vaker er protesten zijn.’ De huidige onrust begon na de dood van de 22-jarige Mahsa Amini, afgelopen september. Amini werd gearresteerd door de moraalpolitie omdat ze haar hoofddoek niet op de juiste manier droeg. Volgens ooggetuigen werd ze na haar arrestatie zwaar mishandeld, waardoor ze in een coma belandde. Drie dagen later overleed ze. In heel Iran barstten protesten los voor vrouwenrechten en meer vrijheid in het algemeen. In verschillende sectoren, zoals de olie-industrie, onderwijs en transport, wordt gestaakt. Sarina: ‘Ik denk dat de meerderheid van de Iraniërs tegen de verplichte hijab en andere extreem strikte islamitische regels is. De jonge generatie weet dankzij social media hoe vrijheid eruit ziet in de rest van de wereld. Dan zien ze wat er met Mahsa Amini gebeurt, en denken ze: dat had ik kunnen zijn, of mijn zus of mijn dochter.’
Twijfels
Nika groeide op in een conservatieve regio. ‘Als jong meisje had ik al twijfels over de verschillende regels voor jongens en meisjes. Ik kreeg te horen dat het een grote zonde is om dat in twijfel te trekken. Een tijd lang wilde ik een jongen zijn, want die zijn veel vrijer. Dat was verwarrend, maar na een tijdje realiseerde ik me dat het probleem niet is dat ik een vrouw ben — ik vind het heerlijk om een vrouw te zijn—maar dat ik vrouw ben in deze samenleving.’
Zoals alle Iraanse vrouwen moesten Nika en Sarina vanaf hun zevende een hijab dragen naar school. Vanaf hun negende was dat ook verplicht naar alle andere openbare plaatsen. Sarina: ‘Je kunt niet zwemmen, dansen, je kunt helemaal niets.’ Nika: ‘Zelfs als je danst op een privéfeestje in je eigen huis, kan de politie binnenvallen en je arresteren wegens “immoreel gedrag”.’ In de rechtszaal geldt dat het woord van een mannelijke getuige twee keer zoveel waard is als dat van een vrouw.
De jonge generatie neemt het voortouw
Een getrouwde vrouw moet toestemming vragen aan haar echtgenoot om te gaan werken of het huis te verlaten. Sarina: ‘Protesten tegen die regels worden neergeslagen en vrouwenrechtenactivisten worden gevangengezet.’ Nika en Sarina schatten dat minder dan twintig procent van de Iraniërs het huidige regime steunt. Nika: ‘Zelfs in die groep is niet iedereen zo streng, maar veel mensen zijn afhankelijk van het systeem omdat ze een baan bij de overheid hebben.’
Vrouw, leven, vrijheid
Sinds het begin van het protest zijn meer dan tweehonderd mensen om het leven gekomen, onder wie zeker 28 kinderen tussen de 7 en 17 jaar oud, vertelt Sarina. ‘Honderden anderen zijn gearresteerd, gemarteld of verdwenen. Onze medestudenten en academici in Iran verkeren in levensgevaar.’ Ondanks het harde optreden van de overheid gaan de protesten door. Hoewel Nika en Sarina vrezen voor de veiligheid van familie en vrienden, zijn ze hoopvol dat de protesten voor verandering zorgen. ‘Deze keer voelt het anders dan bij eerdere protesten’, zegt Sarina. Nika is het daarmee eens. ‘De protesten vinden in het hele land plaats, ook in kleinere steden en conservatievere regio’s. De jonge generatie neemt het voortouw en de solidariteit is groot. Er is geen duidelijke leider die kan worden uitgeschakeld, waardoor het stilleggen van de protesten moeilijker is voor het regime.’ Sarina: ‘En iedereen is het eens over de doelen: vrouwenrechten, vrijheid en democratie.’
De situatie in hun thuisland heeft een grote impact op het Wageningse leven van Nika en Sarina. ‘De beelden zijn schokkend maar ik kan niet stoppen met kijken’, zegt Sarina. ‘Vorige week is de universiteit waar ik mijn master heb gedaan aangevallen door de politie. Ik val rond twee uur ’s nachts in slaap en wordt om zeven uur wakker.’ De overheid blokkeert communicatiemiddelen waaronder social media en WhatsApp, wat contact met het thuisfront bemoeilijkt. ‘Het is stressvol.’
Spreek je uit
Sarina en Nika zijn dankbaar voor hoe ze worden opgevangen door hun begeleiders en collega’s. ‘Ze steunen ons en zeggen dat we de tijd moeten nemen. Niet alle Iraniërs bij WUR hebben supervisors zoals wij. We denken dat met name Iraanse studenten wel wat extra hulp kunnen gebruiken. WUR moet ze proactief benaderen en de weg wijzen naar studentpsychologen.’
De beelden zijn schokkend maar ik kan niet stoppen met kijken
Mensen die willen helpen, kunnen zich uitspreken op sociale media om de druk erop te houden, zegt Nika. ‘En deelnemen aan demonstraties. Na enorme demonstraties in Canada heeft de regering sancties opgelegd.’ Een andere optie is om rechtstreeks politieke vertegenwoordigers te benaderen om sancties op te leggen aan de Islamitische Revolutionaire Garde. ‘Ze onderdrukken ons in Iran maar hun families leven in vrijheid in het buitenland. Bevries hun tegoeden en deporteer ze.’
Nika en Sarina hopen dat WUR uit solidariteit met de demonstranten een statement maakt, net zoals de Rijksuniversiteit Groningen twee weken geleden deed. ‘Dan zouden we ons gesteund voelen.’ ‘Ook wij maken ons zorgen over de ontwikkelingen in Iran,’ zegt WUR-woordvoerder Annet Blanken, ‘en bieden ondersteuning aan aan degenen die ongerust zijn over hun familie en connecties daar. We hebben contact met de Iraanse gemeenschap van WUR zodat we hen een stem kunnen geven binnen onze universiteit. Dat doen we middels bijeenkomsten, interviews en het bieden van ondersteuning.’
* Namen zijn fictief vanwege veiligheidsredenen. Echte namen bij redactie bekend.
