Vooral takhout van naaldbomen bevat veel voedingsstoffen. Foto Shutterstock. Bosbeheerders moeten terughoudend zijn met houtoogst op de armste gronden van Nederland, stelt Anjo de Jong, onderzoeker bij Wageningen Environmental Research. Met collega’s berekende hij het verlies aan nutriënten in de Nederlandse bossen als gevolg van oogst van stamhout en takken.
Bomen hebben naast stikstof ook nutriënten zoals fosfor en kalium nodig om te groeien. Op de hogere zandgronden is de bodem vaak erg arm, vooral bij de bossen op voormalige heide en stuifzanden. Elementen als kalium en fosfor zijn er schaars. Door depositie is er voldoende stikstof, wat goed is voor de groei, maar het zorgt voor uitspoeling van andere nutriënten. Zo ontstaat een onbalans die de vitaliteit en groei van het bos vermindert. De Jong onderzocht met collega’s van WUR de nutriëntengehalten in hout om te berekenen hoeveel er geoogst kan worden zonder de bodem uit te putten.
Takken
De onbalans in de bodem zien bosecologen terug in het hout. ‘Nederlandse bomen hebben een veel hoger stikstofgehalte dan die in andere landen. Tegelijkertijd hebben ze juist lagere gehalten aan kalium en fosfor. Dat is in lijn met wat we verwachtten voor de tamelijk bijzondere Nederlandse situatie (arme gronden in combinatie met hoge stikstofdepositie, red.).’ Dat speelt vooral in het stamhout. In takkenhout is het verschil voor stikstof met andere landen kleiner, maar wel is het verschil voor andere nutriënten groot.
Neem je de takken van naaldbomen mee, dan voer je veel meer voedingsstoffen af.
Anjo de Jong, bosecoloog bij Wageningen Environmental Research.
Tegenwoordig oogsten beheerders naast stamhout soms ook tak- en tophout voor gebruik als energiebron. Maar ze maken zich zorgen over de bodem en de vitaliteit van bossen, aldus De Jong. In de takken zitten naar verhouding meer nutriënten dan in de stammen. Als je de takken oogst, verliest het bos relatief veel voedingsstoffen.
Naaldbomen
Hoeveel nutriënten er in takkenhout zitten, hangt af van de boomsoort. ‘Vooral bij naaldbomen zoals Douglasspar en fijnspar worden met het takhout veel nutriënten afgevoerd, omdat in de naalden veel voedingsstoffen zitten.’ Voor loofbomen speelt dat niet, omdat die in het najaar het blad verliezen en daarmee veel voedingsstoffen teruggeven aan de bodem.
Wel dringt De Jong erop aan om op de armste gronden spaarzaam te zijn met de oogst van stamhout van beuk, eik en berk. ‘In die bomen zitten juist meer voedingsstoffen in het stamhout.’ Staatsbosbeheer was betrokken bij het onderzoek en heeft naar aanleiding hiervan eigen richtlijnen opgesteld voor houtoogst. Ook andere beheerders hebben belangstelling in de aanbevelingen van de onderzoekers.
