V.l.n.r. Joris Lohman, Geertjan Kloosterboer en Hans van der Steeg. Foto Marieke Enter ‘Gewoon een goed gesprek’ over landbouw, natuur en stikstof moest het worden, zonder geruzie of verwijten. Het initiatief kwam van FoodHub-grondlegger Joris Lohman en melkveehouder Geertjan Kloosterboer, nadat dit heikele onderwerp zélfs hen – ze kennen elkaar al jarenlang – in een fittie dreigde te storten.
Het aanvankelijke idee van ‘met een man of tien aan een keukentafel’ nam al gauw grotere proporties aan. WUR stelde spontaan ruimte ter beschikking, Impulse, en daar kwamen donderdagavond zo’n honderd betrokkenen bij het voedselsysteem bij elkaar: boeren, natuurmensen, onderzoekers, media en andere geïnteresseerden – van traditioneel tot diep-donkergroen.
Geen ‘ja maars’
Een goed gesprek werd het, in die zin dat iedereen aandachtig naar elkaar luisterde, het geen ‘ja maars’ regende en niemand met een kwaaie kop het pand verliet. Evenmin werd er gesteggeld over feiten en alternatieve feiten, zoals vaak gebeurt bij dit onderwerp. Of zoals Kloosterboer woorden gaf aan die hardnekkige gewoonte: ‘Jouw wetenschap klopt niet, ik heb betere wetenschap.’
Dat gebeurde dus allemaal níet. Maar wie stiekem had gehoopt op een aanzet tot een uitweg uit de stikstofimpasse – al hadden Lohman en Kloosterboer die verwachting vooraf wel getemperd; de avond draaide om een goed gesprek en niets meer dan dat – moest constateren dat die nog niet in zicht kwam. Niet dat het ontbrak aan interessante inbreng. Allerlei perspectieven kwamen aan bod tijdens de discussie, die op verzoek van de initiatiefnemers werd geleid door Hans van der Steeg, in het dagelijks leven presentator bij Radio 1.
Geef boeren gewoon een bepaald basisinkomen voor blauwgroene diensten
Bijvoorbeeld een historisch perspectief op de landbouwtransitie: ‘de landbouw is te eenzijdig gaan focussen op voedselproductie en vergeet dat het ooit draaide om de recycling van nutriënten’. Of bedrijfseconomisch: ‘verdienvermogen zit alleen in de producten die ons erf verlaten, níet in groene en blauwe diensten’. Ecologisch: ‘onder mijn microscoop zie ik hoe regeneratieve landbouw de bodemkwaliteit verbetert’. Socio-economisch: ‘geef boeren gewoon een bepaald basisinkomen voor die blauwgroene diensten.’ En niet te vergeten maatschappelijk: ‘wat weten mensen nog van landbouw? Als ik uit de grap zeg dat ik in april druk ben met aardappelen rooien, dan gelóven veel mensen dat!’
Vooruitdenkers
Maar toch, écht zicht op een uitweg ontstond nog niet, constateerden ook Lohman en Kloosterboer. ‘Zelfs met de hier aanwezige vooruitdenkers gaat het veel over bekende discussiepunten’, constateerde de FoodHub-voorman in zijn slotwoordje: import en export, extensivering, is bio nou wel of niet goed? ‘Maar daar gaat het al vier jaar over. Ik denk dat het tijd wordt dat we uit die rituele dans komen en nadrukkelijker stilstaan bij waar we nou naartoe willen – met heel de maatschappij. Want dit is niet alleen een landbouwvraagstuk, het chagrijn zit in heel Nederland. We moeten breder kijken, ook als tegenpolen. Als we daar vanavond een aanzet toe hebben gegeven, dan ben ik tevreden.’
Biertje drinken
Op Kloosterboers slotvraag aan de aanwezigen of de avond voor niks was geweest, of misschien toch als positief werd ervaren, klonk een groot applaus. ‘Zo veel mensen, zo veel meningen – maar als we zo met elkaar in gesprek blijven, dán komen we ergens’, concludeerde hij. Of zoals een van de aanwezigen twitterde na afloop: ‘De boer en de burger kunnen na dit gesprek weer een biertje drinken met elkaar. Daar zou de politiek wat van kunnen leren.’
Ondanks het aangekondigde eenmalige karakter van deze avond, lieten Lohman en Kloosterboer weten een vervolg te overwegen. Hoe, waar en in welke vorm is nog niet bekend.
