Het wetsvoorstel geeft de minister de bevoegdheid onderwijsbestuurders weg te sturen bij wanbeheer. Foto Andrew Teoh via Unsplash Gisteren stemde de Tweede Kamer in met een wetsvoorstel dat de minister van Onderwijs de ruimte geeft om met spoed in te grijpen bij wanbeheer bij een onderwijsinstelling. Ondanks eerdere zorgen over de academische vrijheid geldt de nieuwe wet ook voor het hoger onderwijs.
Het wetsvoorstel volgde op een reeks incidenten in met name het voortgezet onderwijs en mbo, waarbij de minister de Tweede Kamer steeds weer moest uitleggen dat er wettelijk nauwelijks iets te doen viel tegen de bestuurders. Daarop diende het kabinet dit wetsvoorstel in, dat de minister van Onderwijs de macht geeft om met spoed een bestuurder weg te sturen.
Academische vrijheid
De bestuurders van universiteiten balen van deze wet. Ze waarschuwden voor opportunisme bij toekomstige bewindslieden: wie bepaalt immers of er sprake is van wanbeheer? Ook allerlei Kamerleden aarzelden.
De PvdA wilde zelfs het wetenschappelijk onderwijs van deze wet uitzonderen om de academische vrijheid te bewaken. Maar de minister wist de onrust te sussen en stelde dat ‘wanbeheer’ niet gaat over de inhoud van het onderzoek. Het kan bijvoorbeeld gaan om financieel wanbeheer of regelrechte bedreiging van studenten en personeel, maar ook om een schending van de ‘burgerschapsopdracht’ als een onderwijsbestuurder in strijd met de democratische rechtsstaat handelt. Daarop werd het PvdA-voorstel weer ingetrokken.
Wel moet de minister, bij ingrijpen in het hoger onderwijs, expliciet de bescherming van de academische vrijheid bij zijn afweging betrekken. Dat staat in een motie van PvdA en GroenLinks die gisteren eveneens is aangenomen.
Sterke medezeggenschap
Maar voorkomen is beter dan genezen. GroenLinks denkt dat een sterke medezeggenschap de kans op wanbeheer kleiner maakt en diende daarom enkele amendementen in. Een daarvan heeft het gehaald: voortaan moet het college van bestuur bij alle voorstellen aan de medezeggenschap laten weten of de leden ‘adviesrecht’ dan wel ‘instemmingsrecht’ hebben. Dan kan daarover geen misverstand meer ontstaan.
De oppositiepartij wilde eigenlijk ook dat de medezeggenschapsraad bestuurders zou kunnen laten wegsturen in geval van wanbeheer. ‘Leerlingen, docenten, studenten en ouders in de medezeggenschapsraad signaleren al in een vroeg stadium dreigende misstanden. Door hen meer bevoegdheden te geven kan voorkomen worden dat situaties escaleren en uiteindelijk de minister genoodzaakt is tot ingrijpen’, aldus de toelichting op het amendement, dat het dus niet haalde. Dat geldt ook voor een amendement waarmee GroenLinks en SP de medezeggenschap macht wilden geven over de bezoldiging van de raden van toezicht.
Typisch dat het hier gaat over wegsturen en medezeggenschap, en helemaal niet over de benoeming van bestuurders, terwijl die al lang volledig politiek is: de ministers van OCW en LNV benoemen de Raad van Toezicht, die momenteel vooral gevuld is met (oud-)politici en mensen uit het bedrijfsleven, die weer de leden van de Raad van Bestuur benoemen. Of dat een probleem is voor de academische vrijheid en medezeggenschap is een andere discussie (die interessant zou zijn om eens te voeren), maar laten we niet doen of er toch al geen sterke link was tussen ministers en bestuurders…