Foto Femke Warmer Kleine kans dat je de eikelmuis kent, laat staan het beestje hebt gezien. De eikelmuis behoort tot de meest bedreigde zoogdieren van Nederland. Alleen in het zuidelijkste puntje van Limburg, in het Savelsbos en op de Bemelerberg, leven er naar schatting van de Zoogdiervereniging nog zo’n 100-150 exemplaren.
Sinds begin mei dragen vijftien van die eikelmuizen een halsband met een kleine radiozender. En sinds die tijd volgt masterstudent Bos- en Natuurbeheer Femke Warmer de diertjes op de voet. Gewapend met antennes brengt ze, samen met twee studenten van de hogescholen VHL (Velp) en de HAS (Den Bosch), in kaart waar ze overdag rusten en waar ze zich ’s nachts bewegen.
Nachtdieren
‘Eikelmuizen zijn nachtdieren’, legt Warmer uit. ‘In de nacht volgen we de activiteiten. We blijven daarbij op zo’n 50-60 meter afstand, want je wilt ze niet storen. En de andere dieren in het bos natuurlijk ook niet. We blijven daarom op de paden. Overdag zoeken we de rustplaatsen. Ze rusten namelijk niet altijd op dezelfde plek.’
De studie naar de eikelmuizen is opgezet door de Zoogdiervereniging. De club maakt daarmee werk van het door henzelf uitgeroepen Jaar van de Eikelmuis. Die aandacht voor dit kleine beestje is niet voor niks. De populatie eikelmuizen loopt hard achteruit. Met het onderzoek probeert de vereniging uit te vogelen wat er nodig is om het dier beter te beschermen.
‘Doel van het onderzoek is om een completer beeld te krijgen van waar de eikelmuizen verblijven, welke home-range elk individu heeft en welke habitat daarbij hoort’, licht Warmer toe. ‘Ik volg waar ze actief zijn en welke afstanden ze afleggen. Overdag brengen we die plekken in kaart. Door die gegevens te koppelen, ontstaat een beeld van welke habitat bij welke activiteit hoort.’
Geen muis
De naam eikelmuis is misleidend. Net als de vleermuis, is de eikelmuis geen muis. Het beest slaapt in de winter en hoort daardoor bij de slaapmuizen, een kleine ondergroep binnen de knaagdieren. In 2017 is begonnen gefokte dieren uit te zetten om de populatie op peil te houden. Die dieren komen van GaiaZOO in Kerkrade. Een deel van de gezenderde eikelmuizen komt uit deze groep; een ander deel is wild.
Voor dat volgen zijn dus antennes nodig. Een grote met een bereik tot ongeveer 200 meter voor de grove locatie en een kleine voor de kortere (tot 30 meter) afstand. ‘Elk dier heeft zijn eigen frequentie. ‘s Nachts doen we elk half uur een kruispeiling om de locatie vast te stellen. Zo’n peiling duurt ongeveer tien minuten, dus we kunnen drie dieren per nacht volgen.’
Veldwerk is erg leuk. Door corona heb ik dat in mijn studie weinig kunnen doen
Femke Warmer, masterstudent Bos- en Natuurbeheer
Die nachtelijke meetsessies duren zo’n vier uur vanaf zonsondergang. ‘Op dit moment dus van 22 uur tot 2 uur. Ja, je wordt er zelf een soort nachtdier van’, lacht Warmer. ‘Ik had mezelf van tevoren niet echt als een avondmens ingeschat, maar het valt me nog mee. Toch is het al met al fysiek zwaar werk. Je bent toch dagelijks zo’n acht uur in het veld bezig.’
De balans slaat desondanks zeker positief uit, vindt Warmer. ‘Veldwerk is erg leuk. Door corona heb ik dat in mijn studie weinig kunnen doen. Ik vind bovendien knaagdieren erg leuk. De eikelmuis wordt steeds zeldzamer. Door dit werk kan ik een bijdrage leveren aan het behoud van de soort.’
Wat fijn dat er dierenliefhebbers zoals jij zijn. Dat geeft mij, als mede dierenliefhebber, hoop voor de toekomst