Zowel de rivier als het reliëf rond de stad zijn leidend voor het toekomstbeeld van Arnhem. Beeld WUR. Na de kaart van het groene Nederland van 2120 schetsen Wageningse wetenschappers nu ook hoe de stad van 2120 eruitziet – met Arnhem als concreet voorbeeld.
Drijvende, houten woontorens, ventilatiecorridors die de binnenstad een verkoelende bries bezorgen, energie uit waterkracht via een stelsel van ondergrondse buizen en meertjes op de Veluwe: de Wageningse visie op het Arnhem van de 22e eeuw bevat allerlei voorzieningen die tot de verbeelding spreken. Dat is ook precies de bedoeling, legt Ilse Voskamp uit, onderzoeker Climate Resilience bij Wageningen Environmental Research. ‘Doemscenario’s over de toekomst zijn er al ruimschoots. Deze verkenning laat zien dat een rooskleurig toekomstbeeld óók haalbaar is, mits Nederland er tijdig op voorsorteert. Als we willen, kunnen we over vijftig jaar al een heel eind op weg zijn naar een toekomstbeeld zoals dit. Maar dan moeten bestuurders en beleidsmakers wel vlot in actie komen, en niet eerst nog jarenlang afwachten.’
Geënt op de natuur
Dat juist Arnhem de plaats van handeling is van de urbane toekomstvisie, is geen toeval. De stad ligt op het snijpunt van twee belangrijke Nederlandse landschapstypen: het rivierengebied en de hogere zandgronden. ‘Het onderliggende idee is dat het natuurlijke systeem leidend is, en dat we de keuzes voor de stedelijke ontwikkeling daarop enten’, verduidelijkt Voskamp. Als de natuurlijke context vergelijkbaar is, zijn dezelfde principes toepasbaar op andere locaties. De visie biedt daardoor aanknopingspunten voor zowel de laaggelegen steden in onder andere de Randstad, als voor hoog en droog gelegen steden zoals Nijmegen en Apeldoorn.
Heilige huisjes ontziet de toekomstvisie niet. Zo zullen best wat wenkbrauwen gefronst worden bij vergezichten zoals hoogbouw en windturbines op de Veluwe. Die toekomstperspectieven zijn niet bedoeld om te provoceren, benadrukt Voskamp. ‘Ze illustreren het “systeemdenken”. Combineer de landschappelijke potentie van dit gebied met klimaatverandering, en dan is het heel logisch om te bouwen op de hogere gronden of om energie op te wekken in een windrijke zone.’
Integrale oplossingen
De studie ‘De stad van 2120: natuurlijk!’ geeft oplossingen voor zes vraagstukken: wonen, waterhuishouding, stadsklimaat, energie, mobiliteit en biodiversiteit & landbouw. Ze zijn tot stand gekomen in een co-productie van Wageningen Environmental Research en de leerstoelgroep Landschapsarchitectuur. Voskamp is erg te spreken over die crossover: ‘Samenwerken in zo’n multidisciplinair team levert een echt integrale visie op. Er kwamen aspecten naar boven waarbij ik zelf nog amper had stilgestaan. Bijvoorbeeld het inzicht dat over honderd jaar veel minder asfalt nodig is dan nu, omdat transport vooral plaatsvindt per zelfrijdende auto of drone. Dat biedt mogelijkheden voor totaal ander ruimtegebruik.’
Maatschappelijke discussie
Vandaag (vrijdag) krijgt de Arnhemse klimaatwethouder Cathelijne Bouwkamp een exemplaar aangeboden van ‘De stad van 2120: natuurlijk!’ door programmaleider klimaat Tim van Hattum en onderzoeker Voskamp. Ze hoopt dat het de maatschappelijke discussie aanwakkert, als een soort accelerator van planontwikkeling. ‘Over waar we naartoe willen met onze steden en hoe we daar nu al vorm aan kunnen geven.’
