Foto Shutterstock Tot die opmerkelijke conclusie komt hoogleraar Marten Scheffer in een studie die is verschenen bij Scientific Reports van Nature.
Niet het vertrouwen in de overheid en haar instituten, maar vertrouwen in de medemens blijkt sterk samen te hangen met de snelheid waarmee het aantal besmettingen en de ziekenhuisopnamen dalen na een coronagolf.
Scheffer en zijn collega’s van de Universiteit van Exeter en het Amerikaanse Santa Fé instituut onderzochten waarom het ene land succesvoller is in de bestrijding van corona dan het andere. Oftewel: waarom verloopt de ene coronagolf aan besmettingen en doden anders dan de andere. Het verklaren van die veerkracht in complexe systemen is de rode draad in het werk van Scheffer.
Golven
De wetenschappers onderzochten de (eerste) coronagolven in meer dan 150 landen. De meeste van die golven hebben een exponentieel verloop. Dat betekent dat de snelheid van de afname van de golf door een enkel cijfer (exponent) kan worden gekarakteriseerd. De verschillen in afnamesnelheid (veerkracht) tussen landen zijn groot.
China, Australië, West- en Noord-Europese landen en sommige staten in Centraal-Afrika hebben een grote veerkracht. Rusland, Brazilië, Mexico en de VS doen het slecht. Het meest veerkrachtige land (Mauritius) herstelt veertig keer sneller dan het minst veerkrachtige land (Costa Rica). De strengheid van de maatregelen die worden genomen verklaren maar een deel van dit verschil.
Gezamenlijk actie ondernemen komt beter van de grond in landen met meer onderling vertrouwen
Marten Scheffer, hoogleraar Aquatische Ecologie en Waterkwaliteitsbeheer
Vertrouwen geeft de doorslag, blijkt uit vergelijking van de veerkracht met data uit de World Value Survey. Hoe meer mensen het eens zijn met de stelling dat ‘de meeste mensen te vertrouwen zijn’, hoe veerkrachtiger het coronaherstel. De drempel ligt daarbij volgens Scheffer op 40 procent. Als in een land tenminste vier van de tien mensen vertrouwen heeft in de medemens, lukt snel herstel van een coronagolf vrijwel altijd.
Vrijheid inleveren
Waarom dat zo is, heeft volgens Scheffer te maken met collective action. ‘Gezamenlijk actie ondernemen komt beter van de grond in landen met meer onderling vertrouwen. Dat is aangetoond door andere onderzoekers. Mensen van zulke gemeenschappen hebben het ervoor een beetje van de eigen vrijheid in te leveren, in het vertrouwen dat anderen dat ook doen.’
De totale uitkomst voor iedereen wordt op die manier beter. Vaccineren tegen covid is volgens Scheffer een voorbeeld van gezamenlijke actie. ‘Vertrouwen in elkaar maakt gemeenschappen veerkrachtiger tegen onverwachte en ingrijpende verstoringen. En covid zal zeker niet de laatste zijn.’
