Boer besproeit zijn gewas in de Betuwe. Foto Martin Bergsma / Shutterstock WUR-hoogleraar Bodemfysica en Landbeheer Violette Geissen pleit voor het voorzorgprincipe in het toelatingsbeleid voor pesticiden: alleen middelen met geen enkel negatief effect op mens en milieu komen op de markt.
Geissen, die het Europese SPRINT-project coördineert dat nieuwe tools ontwikkelt om pesticiden te testen op milieu- en gezondheidseffecten, reageert daarmee op het jongste RIVM-rapport.
Er moet meer onderzoek komen naar het verband tussen pesticiden en ziekten die het zenuwstelsel aantasten (neurodegeneratieve ziekten) zoals Alzheimer, Parkinson en ALS, vindt het RIVM. Onderzoekers van het instituut pleiten voor het meenemen van effecten van pesticiden op neurodegeneratieve ziekten in de testrichtlijnen voor chemische stoffen. Daarnaast is het nodig om een goede methode te ontwikkelen om gewasbeschermingsmiddelen te screenen op zulke effecten en deze methode vast te leggen in de Europese wetgeving.
Oorzaak
Mensen die lange tijd zijn blootgesteld aan gewasbeschermingsmiddelen, bijvoorbeeld telers, hebben grotere kans om ziekten als Parkinson, Alzheimer of ALS te krijgen. Slechts een klein deel van de ziektegevallen – 1 tot 2 procent bij Alzheimer, 5 tot 10 procent bij Parkinson en ALS – wordt veroorzaakt door een genetisch defect. In de overige gevallen is de oorzaak onbekend. Gewasbeschermingsmiddelen en andere milieufactoren spelen een rol in het ontstaan en verloop van de ziektes.
Het verband tussen pesticiden en deze ziekten is in andere landen al jaren een belangrijk onderwerp
Geissen is blij dat het RIVM nu ook aanbevelingen doet: ‘Het verband tussen pesticiden en deze ziekten is in andere landen al jaren een belangrijk onderwerp.’ In Frankrijk is Parkinson erkend als beroepsziekte van boeren. Geissen hoopt dat Nederland de Fransen snel volgt. Er is volgens de hoogleraar een toelatingsbeleid nodig dat stoelt op het voorzorgprincipe: middelen komen alleen op de markt als kan worden aangetoond dat er geen enkel effect is op ziekten bij de mens en milieu.
Darmmicrobioom
Het SPRINT-project komt de EU tegemoet in haar vraag om nieuwe toelatingstests te ontwikkelen voor pesticiden. Daarbij gaat het met name om het toetsen van de effecten van pesticidecocktails en het meenemen van nieuwe indicatoren, bijvoorbeeld de darmflora. ‘De ziekte van Parkinson begint met aanmaak van eiwitten in de darm,’ vertelt Geissen. ‘Pas later manifesteert de ziekte zich in de hersenen, dan ben je te laat. We weten dat het onkruidbestrijdingsmiddel glyfosaat het microbioom verandert in de darmen. In hoeverre zulke veranderingen de weerstand beïnvloeden en een vroege indicator zijn van ziekte gaan wij in het SPRINT-project onderzoeken.’
We weten dat het onkruidbestrijdingsmiddel glyfosaat het microbioom verandert in de darmen
Geissen verwacht dat SPRINT over twee of drie jaar de nieuwe tests heeft ontwikkeld. Momenteel maken ze een overzicht van pesticiden in het milieu in Europa en beginnen ze met het ontwikkelen van tests. ‘Het is een spannende tijd,’ aldus Geissen. ‘Ik hoop dat alle stukjes als een puzzel in elkaar vallen.’
