Foto Wim Paas De schapenhouderij in de Noord-Spaanse provincie Huesca zit in een neerwaartse spiraal. Het aantal schapen is tussen 2005 en 2019 ongeveer gehalveerd.
Zo’n 15 procent van de weidegronden is verlaten en raakt nu stilaan bebost, waardoor ook het ‘schapenlandschap’ met zijn typerende vegetatie en insecten verdwijnt. Ook scholen, winkels en andere faciliteiten in de afgelegen dorpen verdwijnen.
Dit geleidelijke proces kan in een neerwaartse stroomversnelling komen, schrijft Paas in Ecological Indicators. De huidige schapenhouderij is niet erg rendabel en maar weinig mensen zijn nog bereid om in dit gebied schapen te gaan houden. De huidige boeren hoeden tussen de 200 en 1000 schapen en verkopen die voor het vlees, maar de vleesprijzen zijn laag en uitbreiden is geen optie. Verder hebben de boeren last van de toenemende droogte. Het enige dat de schapenbedrijven overeind houdt, is de EU-subsidie van ongeveer 24 euro per schaap per jaar. De extensieve schapenteelt staat daarom op het punt van omvallen, zeggen belanghebbenden in het gebied.
Alternatieven
Zijn er alternatieven? Een van de opties is dat de schapenhouderij intensiever moet worden: meer schapen per hectare, diervoer aankopen en met een fokprogramma zorgen voor meer vlees per lam. Dat lijkt technisch haalbaar, maar dit scenario is ecologisch minder duurzaam en leidt tot meer competitie met andere vleessectoren. Ook past het niet goed in de Farm to Fork-strategie van de EU, waarmee de subsidies op het spel staan.
De tweede optie is behoud van de extensieve schapenhouderij met technologische ondersteuning. Daarbij moeten GPS-trackers en elektrische afrastering het gebrek aan schaapherders compenseren. Dit zijn extra kosten, dus moeten de schapenhouders via lokale ketens een betere prijs voor hun lamsvlees bedingen. Dit technologische extensieve systeem past beter bij de Farm to Fork-strategie, maar vergt hoge investeringen.
Er zijn geen gemakkelijke oplossingen, constateert Paas. Niets doen is geen optie, dus de schapenhouders moeten op korte termijn een keuze maken.
Aardappel
Het onderzoek in Huesca hoort bij een breed onderzoeksprogramma naar de duurzaamheid en veerkracht van landbouwsystemen in Europa. In dit kader zijn verschillende boerderijsystemen onderzocht: onder meer de aardappelproductie in de Veenkoloniën, de melkveesector in Vlaanderen en de productie van hazelnoten in Italië.
