Foto: Hugo Loning Vogels zingen luid om een partner aan te trekken of hun territorium af te bakenen. Zo zegt de klassieke theorie. Zebravinken, modelvogels wat onderzoek naar zang betreft, spotten met dat inzicht. Het meest bestudeerde zangvogeltje ter wereld gebruikt de stem alleen heel zachtjes als advertentie naar soortgenoten, ontdekte promovendus Hugo Loning.
Loning deed zijn onderzoek naar de zang van zebravinken in Australië, de bakermat van het vogeltje dat het ook zo goed doet als huisdier. In Fowlers Gap Arid Zone Research Station (New South Wales) huist een populatie zebravinken die al sinds 2005 wordt bestudeerd. De vogels leven deels in nestkastjes, wat de kans op overleven aanzienlijk vergroot.
Loning nam de zang en roep van de vogels op, stelde een standaardgeluid samen en mat hoever de verschillende frequenties van het geluid dragen. Dat beeld zette hij af tegen de uit ander onderzoek bekende gehoordrempel van zebravinken. Het resultaat is opmerkelijk. Zebravinken horen elkaar gemiddeld pas op negen meter afstand.
Alle mannetjes hebben een eigen zang. Je kunt ze er makkelijk aan herkennen
Hugo Loning, promovendus leerstoelgroep Gedragsecologie
‘En dat is dan de detectie-afstand’, voegt Loning toe. ‘Op negen meter hoor je lang niet de hele zang. Alle mannetjes hebben een eigen zang. Je kunt ze er makkelijk aan herkennen. Voor de metingen heb ik de luidste delen van de zang gebruikt. Bovendien is dit een gemiddelde. Er zit veel variatie in hoe hard de vogels zingen. Gemiddeld mat ik vijftig decibel, maar de luidste zong twee keer harder.’
Loning onderzocht ook hoe dicht de vogels bij elkaar zijn als er gezongen wordt. Die afstand is gemiddeld maar anderhalve meter, een observatie die goed aansluit bij de metingen. Zebravinken in het wild fluisteren eigenlijk. ‘Je moet goed opletten om ze te horen en echt je oren spitsen’, is Lonings ervaring. ‘En dan ligt de gehoordrempel bij mensen ook nog een stukje lager dan bij vogels.’
Monogaam
De zang van de zebravink is te zacht om over afstand mee te communiceren. Voor het afbakenen van een territorium hoeft dat volgens Loning ook niet. De vogels zijn niet territoriaal. Ook als van ver te horen advertentie naar een mogelijke partner, is de fluisterzang niet erg geschikt. Zebravinken zijn bovendien monogaam en trouw. De meeste zang vindt plaats als al een partner is gevonden.
Ecologisch is de functie van de zang heel afwijkend
Hugo Loning, promovendus leerstoelgroep Gedragsecologie
Waarom zingen zebravinken dan, wil Loning weten. ‘Mijn hypothese is dat het met de timing van het broeden te maken heeft. Dat er rond het broeden informatie rondgaat in de populatie. Misschien synchroniseren ze op die manier om te gaan broeden. Dat is handig, want er zitten voordelen aan het gelijktijdig jongen hebben. Jongen vinden bijvoorbeeld makkelijker partners. Zebravinken zijn een heel sociale soort.’
Hoe dan ook, de functie van zang wijkt bij zebravinken nogal af van die van de meeste andere vogels uit de noordelijke streken. Is de vogel daardoor nog wel een goed modelsysteem? ‘Je moet ermee oppassen’, zegt Loning voorzichtig. ‘Ik zeg niet dat de zebravink niet representatief is. Voor veel zanggerelateerd onderzoek wel, maar ecologisch is de functie van de zang heel afwijkend.’
