Een week geleden kwam ik aan op het treinstation van Bolzano. Nadat mijn Erasmusreis naar Sevilla vorig jaar was afgelast, begint nu dan eindelijk mijn minorperiode in Italië. Het is het eerste jaar dat de Wageningen Universiteit een Erasmusovereenkomst heeft met de Free University of Bozen-Bolzano. Academisch pionieren in Italië dus en dat bevalt wel.
Op dag twee kocht ik via Subito.it – de Italiaanse versie van Marktplaats – een degelijke stadsfiets. Bolzano is ongeveer drie keer zo groot als Wageningen, dus ook hier is met de fiets alles goed te doen. Wageningen en Bolzano hebben sowieso veel overeenkomsten. Het is groen, de universiteit is vrij nieuw en een groot deel van de inwoners is student. Verschillen zijn er natuurlijk ook. Het weer, het eten, de bergen en vooral ook de taal. Of liever gezegd, talen.
In Bolzano spreken ze Italiaans, Duits en als je geluk hebt een klein woordje Engels
Ze spreken in Bolzano namelijk Italiaans, Duits en als je geluk hebt een klein woordje Engels. Een stukje geschiedenis helpt om het drietalige karakter van het gebied te begrijpen.
Bolzano is de hoofdstad van de Italiaanse provincie Trentino-Alto Adige, bij ons beter bekend als Zuid-Tirol. Voor de Eerste Wereldoorlog maakte dit stuk land deel uit van Oostenrijk-Hongarije. Na de Eerste Wereldoorlog wordt Zuid-Tirol toegewezen aan Italië en onder leiding van de partij van Benito Mussolini begint de systematische gedwongen italianisering van het gebied. De extreem nationalistische partij verbiedt het Duits als onderwijstaal en verbiedt het gebruik van de naam Tirol. Verder ontslaat de partij zo goed als alle Duitse ambtenaren en vervangt hen door ingevlogen Italiaanse immigranten. Ten slotte geeft Mussolini de opdracht voor een enorm bouwprogramma, waarin duizenden Italiaanse arbeiders Bolzano omtoveren tot een echte Italiaanse stad.
De Duits- en Italiaanstaligen leven hier compleet gescheiden
Het resultaat van deze ingrijpende politiek is dat de Duits- en Italiaanstaligen compleet gesegregeerd leven. In de stad zelf spreken de meeste mensen Italiaans en geen woord Duits en als je een kwartiertje de bergen in rijdt, spreekt ineens iedereen Duits en nessuno Italiaans. Om het dan nog iets ingewikkelder te maken, is het Engels er uitsluitend als academische taal bijgekomen. Niemand buiten de universiteit spreekt hier namelijk Engels. De drietaligheid levert ook wel eens komische momenten op. Als een student tijdens een Engelse presentatie over de studentenverenigingen zonder het door te hebben ineens overgaat in het Duits, is er niemand die hier iets van zegt.
De komende weken ben ik wel zoet met mezelf verstaanbaar maken – in welke taal dan ook. Allora, alla prossima.
Oscar Delissen is vierdejaars student Levensmiddelentechnologie en studeert aankomend half jaar in Bolzano, Italië.
