Luchtfoto uit 1926 van de Wageningse Berg. Centraal het Schip van Blaauw. Rechtsonder de proefvakken. Foto Gert van Maanen Verscholen tussen het vroegere Unitas en het Schip van Blaauw ligt een moestuinencomplex. De tuinders vieren zondag een eerste lustrum. Precies een eeuw nadat hoogleraar Microbiologie Nicolaas Söhngen het complex ontwikkelde. Niet als moestuin, maar als proefvakken voor wetenschappelijk onderzoek.
Journalist Gert van Maanen schreef een beknopt boekje over dit stukje WUR-erfgoed. Söhngen liet de proefvakken in 1919 bouwen, samen met het ernaast liggende Microbiologisch Laboratorium, een ambtswoning en een tuinmanswoning. In datzelfde jaar stak de politiek (Eerste Kamer) een stokje voor een veel groter plan om op de Berg een soort campus te ontwikkelen.
In de proefvakken, veertig vakken van zes bij zeven meter en van elkaar gescheiden door betonnen wanden, vonden langlopende proeven plaats naar de rol van bodembacteriën en bemesting op de gewasopbrengst. Van Maanen vond onder meer het labjournaal terug dat hierover werd bijgehouden tussen 1920-1940. Terugkijkend, zegt Van Maanen, waren de ideeën van Söhngen ‘haast visionair’.
Opleving
Söhngen zette volgens Van Maanen sterk in op bodemkwaliteit en het sluiten van kringlopen als uitgangspunt voor een gezonde landbouw. Door het onderzoek bouwde Wageningen volgens hem al voor de Tweede Wereldoorlog een schat aan kennis op over de rol van bodembacteriën in de bodemvruchtbaarheid en op de weerbaarheid van planten. ‘Een onderzoeksterrein dat juist anno 2021 weer een flinke opleving kent.’
Eerlijk gezegd, hoop ik dat de nieuwe naam naar het verleden blijft wijzen: de Vakkenvullers misschien?
Jan Schakel, voorzitter tuindersvereniging
De opvolgers van Söhngen legden andere accenten. In 1987 vonden de laatste experimenten plaats in de proefvakken. In 2002 werd het complex bijna gesloopt door de projectontwikkelaar aan wie WUR het terrein verkocht. In 2004 kregen de vakken de status van rijksmonument. Buurtbewoners beginnen er in 2016 moestuintjes. Van Maanen is een van die tuiniers.
Onbekend
Voor veel Wageningers – en WUR’ers – is het bestaan van dit stukje erfgoed onbekend. Tijdens de open dag zijn er rondleidingen en muziek, hapjes en drankjes. Bezoekers worden uitgenodigd een nieuwe naam te bedenken voor de club, laat voorzitter Jan Schakel weten. ‘Maar eerlijk gezegd hoop ik dat de nieuwe naam naar het verleden blijft wijzen: de Vakkenvullers misschien?’, grapt hij.
Wat: Open dag moestuinvereniging
Wanneer: zondag 19 september 13.00-16.30 uur
Entree: via de poort naar terrein Schip van Blaauw
