Vliegveld bij Kabul. Foto Shutterstock WUR verzorgt al tien jaar een lerarenopleiding voor het agrarisch onderwijs in de Afghaanse hoofdstad Kabul. Projectmanager Hans van Otterloo van het Wageningen Centre for Development Innovation regelde in juli bij het ministerie van Buitenlandse Zaken dat Nederland de opleiding blijft ondersteunen tot november 2022. Een maand later namen de Taliban Kabul in. Nu is er veel onzekerheid.
‘Ik hoop dat het ministerie de afspraken nakomt’, zegt Van Otterloo vanuit zijn huis in Bulgarije. Hij is al anderhalf jaar niet meer in Kabul geweest vanwege de coronacrisis, maar volgt de ontwikkelingen op de voet. Hij heeft voortdurend contact met de 80 medewerkers van het National Agriculture Education College (NAEC) en overlegt met de Nederlandse ambassade over de evacuatie van Afghaanse collega’s van hem.
Evacuatielijst
De meeste medewerkers van de lerarenopleiding – docenten, boerderijpersoneel, beveiligers – willen Afghanistan verlaten, omdat ze zich niet veilig voelen. Van Otterloo heeft een lijst met deze medewerkers gedeeld met de ambassade. Die besluit welke namen er op de evacuatielijst komen. Vooralsnog zijn dat alleen drie (voormalig) Afghaanse directeuren en vier vrouwelijke docenten van het centrum. Die zijn inmiddels in Nederland aangekomen.
Een minderheid van het personeel voelt zich veilig. ‘Die medewerkers zeggen dat het nu rustiger is in Kabul dan voorheen, zonder bomaanslagen. Ze willen weer les gaan geven.’ Dan gaat het om les voor 200 leerlingen die de 2-jarige lerarenopleiding volgen en mogelijk 300 leerlingen voor de nieuwe 4-jarige opleiding van de University of Applied Science. De eerste leidt leraren op voor het lager landbouwonderwijs in Afghanistan, de laatste is gericht op het middelbaar onderwijs.
Opstarten
Van Otterloo heeft goede hoop dat de opleiding komende maand weer wordt opgestart. ‘De opleiding staat bij mijn weten niet ter discussie bij de Taliban. We ontwikkelen ook curricula voor het lager landbouwonderwijs en werkten in districten die al onder controle van de Taliban stonden. Ze vinden landbouwonderwijs prima. Spannender is de vraag of ze onderwijs aan vrouwen toestaan. In de meeste Afghaanse districten, ook in districten waar de Taliban niet heersten, kregen meisjes al geen landbouwonderwijs op de middelbare school, dat is een kwestie van lokale cultuur. De eerste indicatie is dat de Taliban onderwijs aan vrouwen toestaan, op voorwaarde dat meisjes onderwijs krijgen van vrouwen. Dat kun je betreuren, maar Afghanistan is geen moderne samenleving.’
Ik vind dat Nederland moeite moet doen om haar investeringen in onderwijs en gezondheidszorg te bestendigen
Hans van Otterloo
Van Otterloo heeft ook bijgedragen aan een opiniestuk in De Volkskrant, dat de Nederlandse regering oproept om nu niet weg te gaan uit Afghanistan. ‘Ik vind dat Nederland moeite moet doen om haar investeringen in onderwijs en gezondheidszorg te bestendigen. We moeten geen braindrain in Afghanistan bevorderen, want dan zakt de boel daar nog verder in. Door de lerarenopleiding hebben tienduizenden Afghaanse leerlingen een betere opleiding gekregen, met een modern lesprogramma.’
Beschermengel
De laatste jaren pendelde hij regelmatig op en neer van Afghanistan naar Dubai als de veiligheidssituatie verslechterde. ‘Ik heb er tien jaar rondgelopen, maar de situatie werd steeds slechter. Mijn beschermengel heeft overuren gedraaid.’ Van Otterloo is bedreigd, maar naar eigen zeggen niet ernstig. Een medewerker van NAEC is afgelopen week bezocht door de Taliban. ‘Ze zochten iemand anders, maar dan schrikken de mensen wel. Maar niemand in mijn kennissenkring kent iemand die is opgepakt door de Taliban.’
Als de situatie het toestaat, wil hij wel terug naar Kabul. ‘Vooral om het stokje netjes over te dragen aan mijn Afghaanse collega’s. De school is zo opgezet dat het onder Afghaanse leiding staat, met technische ondersteuning uit Nederland. Er hangen geen Nederlandse vlaggetjes. Ik denk dat dat ook heeft bijgedragen aan de acceptatie door de Afghanen.’
Corruptie
Van Otterloo was verrast dat de Taliban zo snel de macht grepen in Afghanistan. Een van de redenen waarom de oude regering zo snel omviel, kent hij wel: de enorme corruptie. ‘Afghanistan heeft de afgelopen jaren miljarden aan financiële steun uit het Westen gekregen, vooral voor militaire ondersteuning, maar ook voor gezondheidszorg en onderwijs. Maar voordat dat geld van westerse donoren via de Wereldbank en meerdere Afghaanse ministeries bij een school terechtkwam, was het meeste geld al verdwenen. Deze enorme corruptie was bekend, maar we keken de andere kant op. Daar ben ik erg teleurgesteld over. Afghanistan is nog steeds een van de armste landen ter wereld, ondanks dat dit land de afgelopen 20 jaar 1.500 miljard dollar aan hulp heeft ontvangen. Dat is 50.000 dollar per Afghaan, maar de bevolking heeft het niet gezien.’
