Foto Shutterstock De kaders voor het toekomstig Europees landbouwbeleid worden steeds duidelijker, zegt Anne van Doorn, coördinator biodiversiteit in de landbouw bij WUR.
Ten eerste: minstens 25 procent van de landbouwsteun gaat naar ecoregelingen. Ten tweede: elke boer moet minstens 4 procent van zijn land bestemmen voor niet-productieve gewassen, zoals bloemrijke akkerranden. Ten derde: de huidige vergroeningsmaatregelen (30 procent van de Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB)-gelden) zullen in de komende periode tot de milieurandvoorwaarden gaan behoren om subsidie te krijgen.
‘Nu moet elke lidstaat met een strategisch plan komen om concreet invulling te geven aan deze kaders’, zegt Van Doorn. ‘We kunnen niet meer naar Brussel wijzen, nu is Den Haag aan zet.’
Zet de EU stappen?
Van Doorn: ‘Ja, maar dit kun je van twee kanten bekijken. Vanuit het perspectief van de boeren worden er met de ecoregelingen en milieurandvoorwaarden stappen gezet om natuurinclusief en milieuvriendelijk te gaan boeren. Vanuit het perspectief van de milieubeweging zijn deze maatregelen onvoldoende om de klimaat- en biodiversiteitscrisis op te lossen. Bovendien is er een risico dat regeringen nu een slappe invulling gaan geven aan de milieurandvoorwaarden en ecoregelingen van de EU, omdat ze geen strengere regels willen dan hun buurlanden.’
Heeft de milieubeweging een punt?
‘Wij hebben het ministerie van LNV geadviseerd onder welke voorwaarden Nederland de komende periode 700 miljoen euro aan landbouwsteun moet verlenen. We benadrukken dat het totale GLB-budget voor Nederland onvoldoende zal zijn om de klimaat- en biodiversiteitscrisis op te lossen. Verder stellen we voor dat het ministerie van LNV de ecoregelingen zo veel mogelijk gebiedsgericht inzet voor landschap en biodiversiteit. Via milieurandvoorwaarden aan subsidies kun je dingen regelen voor bodem en milieu. Zo kun je bijvoorbeeld compensatie aanbieden aan boeren voor waterpeilverhoging in de veenweidegebieden, zodat de bodemdaling en de CO2-uitstoot vermindert.’
Jullie hebben advies gegeven over het Nederlandse uitvoeringsplan. Hoe staat het daarmee?
‘Het landbouwministerie organiseerde begin deze maand een conferentie over het GLB en er zijn hoorzittingen in de Tweede Kamer. Nederland is al best ver met het uitvoeringsplan. Zo staat in de eerste versie van het plan dat Nederland een puntensysteem wil invoeren bij de ecoregelingen: boeren krijgen punten als ze landschap en biodiversiteit versterken; hoe meer punten, hoe hoger de vergoeding. Maar de precieze invulling wordt spannend, the devil is in the details. Dit plan is een klus voor het nieuwe kabinet, de deadline is eind dit jaar.’
Waar zitten we afwegingen?
‘De achterliggende vraag is steeds: is het GLB boerengeld of publiek geld? De boerenorganisaties vinden dat het hun geld is, dit geld ging altijd naar de boeren om de landbouwproductie te sturen en duurzamer te maken. Anderen zeggen: dit is geld van de belastingbetaler, dus dit geld is bedoeld voor publieke belangen. Vroeger was dat de voedselvoorziening, nu is dat volksgezondheid, milieu en biodiversiteit.’
