Column door Lisa Becking
Diversiteit werd de afgelopen weken kleurrijk gevierd met de Internationale Biodiversiteitsdag, de Dag tegen Homofobie & Transfobie en het Eurovisiesongfestival! Binnen dit feest van diversiteit wil ik stilstaan bij de ongewervelden.
Vraag een willekeurig persoon om een dier te tekenen en grote kans dat je een variant met een wervelkolom te zien krijgt. Statistisch gezien is dat best vreemd, aangezien gewervelden slechts zo’n 2 procent van het dierenrijk bestrijken. Het grootste deel van de 2-3 miljoen beschreven diersoorten bestaat uit ongewervelden, zoals spinnen, insecten, wormen, garnalen, krabben, slakken, mossels, sponzen, koralen en zeeanemonen. Ook in termen van biomassa zijn de ongewervelden dominant.
De dieren zonder ruggengraat worden genegeerd of verafschuwd.
Toch heeft de mens, als gewervelde, een onbewuste voorkeur voor andere gewervelden. We doen er meer onderzoek naar en we maken in de natuur het liefst selfies met grote gewervelden. De dieren zonder ruggengraat worden genegeerd of verafschuwd, terwijl ook deze ‘on-charismatische’ soorten cruciaal zijn voor het functioneren van onze ecosystemen. Ongewervelden hebben andere oplossingen om te overleven dan gewervelden en reageren anders op verstoringen. Hoe kunnen we algemene principes afleiden en effectieve strategieën voor biodiversiteitsbescherming neerzetten wanneer zoveel soorten worden genegeerd?
Een bredere populaire kennis over ongewervelden is belangrijk voor keuzes bij natuurbeleid. En misschien zelfs daarbuiten. Ik vraag me wel eens af of mensen ruimdenkender zouden zijn wanneer het ware spectrum van genderfluïditeit en reproductie in het dierenrijk tot de algemene kennis zou behoren. Wanneer we ook verhalen horen over sponzen die tegelijkertijd mama en papa zijn. Minstens 10.000 diersoorten zijn hermafrodiet. Genoeg om ‘normaal’ te noemen. Of als je per se bij gewervelden wilt blijven: laat kinderen weten dat clownfish Nemo als man begint, daarna vrouw wordt en weer man kan worden. Nu wil ik geen simpele lijn trekken van spons naar mens. Het gaat me om bewustwording van de prachtige diversiteit van levensvormen om daarmee een soort openheid te creëren. Biologieles over de transitioning van Nemo en het seksleven van sponzen, gevolgd door een les maatschappijleer waarin diversiteit en inclusie worden besproken. Zoiets.
Voor nu, douze points aan de IJslanders voor hun ruggensteun aan ongewervelden met de onverslaanbare kwallendans tijdens het Eurovisiesongfestival!
Lisa Becking is universitair docent bij Mariene Dierecologie, onderzoeker bij Wageningen Marine Research en lid van De Jonge Akademie (KNAW). Ze zoekt naar kunst boven en onder de waterspiegel.
