MSC, ASC, Max Havelaar, RSPO, FSC, een greep uit de keurmerken die je terug kunt vinden op de labels van producten. Ze indiceren een productie met meer oog voor milieu en (dieren)welzijn. Hoewel keurmerken een goed duurzaam initiatief zijn, is het lastig te controleren of deze logo’s hun groene vinkje wel waard zijn.
Keurmerken zijn vrijwel de enige consumentenraampjes in het vaak zo afgeschermde fort waarbinnen productieprocessen zich afspelen. Een keurmerk is er onder andere om de welwillende consument het benodigde inzicht te geven om een weloverwogen keuze te kunnen maken. Je betaalt vaak wat meer voor bijvoorbeeld een blikje tonijn, met de belofte dat deze tonijn op een duurzamere of diervriendelijkere manier is gevangen of gekweekt. Het blijft echter bij een belofte, een garantie krijg je niet. Die garantie kán ook niet worden gegeven. Het is bijna nooit zo dat je aan het eindproduct kunt zien of er wel of niet aan de keurmerkvoorwaarden is voldaan.
Die voorwaarden gaan namelijk over het proces. Bijvoorbeeld of een tonijnvisser geen bijvangst heeft, of dat op een palmolieplantage geen mensen worden uitgebuit. Het proces volledig controleren is mensenwerk en is alleen haalbaar door op ieder moment, bij elke stap in de keten een controleur op locatie te hebben. Bovendien moet deze controleur op geen enkele manier zijn onafhankelijkheid verliezen. Het is een lucratieve aangelegenheid voor een vissersboot of een plantage om een keurmerk op hun producten te mogen plakken. Het is voorstelbaar dat belanghebbenden ver gaan om het keurmerk te krijgen. Er zijn veel verhalen over omkoping, bedreiging of erger. De controles zijn dus absoluut geen waterdicht systeem en garantie is er nooit.
Er zijn veel verhalen over omkoping, bedreiging of erger. De controles zijn dus absoluut geen waterdicht systeem en garantie is er nooit
Als er geen garantie kan worden gegeven, is de consument dus aangewezen op de beloftes en goeie intenties. Hoewel er vast een aantal bedrijven aan greenwashing doet – jezelf groener en bewuster voordoen dan je bent zodat je profiteert van de feelgood business – ben ik ervan overtuigd dat het merendeel van de bedrijven deze goeie intenties wel heeft.
Het zou dan ook niet terecht zijn alle keurmerken over één kam te scheren. Een keurmerk is niet per definitie onzin, maar jammer genoeg is het ook niet per definitie waardevol. Het zou mooi zijn als we zo’n keurmerk blindelings konden vertrouwen, zoals het initieel bedoeld is. Tot we zo ver zijn, zullen we die groene vinkjes met een duurzaam korreltje zout moeten nemen.
Oscar Delissen is derdejaars student Levensmiddelentechnologie en houdt van koken met scherpe messen en kleurrijke festivalblousejes.