Demonstraties in Nyaungshwe, maart 2021. Foto Rob Boc/Shutterstock Wageningse wetenschappers en studenten die eerder actief waren in Myanmar maken zich grote zorgen sinds het leger daar begin dit jaar de macht overnam. Universiteitsmedewerkers worden op grote schaal ontslagen en er zijn mensen opgepakt. ‘Het is een enorme schending van de academische vrijheid.’
De afgelopen weken zouden ruim 19.000 onderzoekers, leraren en andere universiteitsmedewerkers zijn ontslagen. Reden van ontslag: meedoen aan de staking als protest tegen de coup. Sommige universiteiten zouden hun personeel vragen openlijk de stakingen te veroordelen en loyaliteit aan het leger te verklaren, om hun baan te kunnen houden, aldus persbureau Reuters. Ook zijn er mensen opgepakt die protesteerden.
Voor WUR-onderzoekers die in Myanmar hebben gewerkt, komen de berichten hard aan. Docent en onderzoeker bij Bos- en Natuurbeleid Bas Verschuuren moest met lede ogen aanzien hoe één van de medewerkers van de Pakokku University werd gearresteerd en veroordeeld tot 3,5 jaar gevangenisstraf, omdat hij protesteerde tegen de junta. Verschuuren: ‘Een thesis regelen in Myanmar is niet makkelijk, het is een nogal bureaucratisch land. Deze man hielp ons altijd enorm met het regelen van alle benodigde brieven en stempeltjes. Nu wil je graag iets terug doen voor hem en de anderen daar. Ik vraag aandacht voor de situatie via social media, maar we moeten toch meer kunnen doen.’
Online acties
Scholars for Myanmar verspreidt via twitter een open brief die regeringen oproept de National Unity Government (NUG), de democratisch gekozen regering van Myanmar, te steunen en erkennen. Erkenning van de NUG vanuit andere landen zou tot een einde kunnen leiden van de burgeroorlog, zeggen zij. De brief is ondertekend door meer dan 100 academici die binding hebben met Myanmar, onder wie Verschuuren. Op nationaal niveau is er een petitie gestart die premier Rutte oproept actie te ondernemen en ook Amnesty heeft een petitie.
Bij latere mails heb ik geen antwoord meer gekregen. Dan hoop je dat ze het gewoon druk hebben en er verder niks aan de hand is
Tomek de Ponti, Business Innovator bij Wageningen Environmental Research, werkte vanuit WUR samen met het ministerie van landbouw in Myanmar. Hij herkent het machteloze gevoel. ‘Het is heel triest om te zien dat de mensen daar nu weer terug geduwd worden in een dictatuur – met alle keiharde onderdrukking die daar bij komt – waar ze na vijftig jaar uit waren gekomen. Ik heb het land en de mensen echt in mijn hart gesloten en ik gun ze een betere toekomst.’ De Ponti denkt dat contact houden erg belangrijk is. ‘Ik heb collega’s gemaild om te vragen hoe het nu gaat. Dat werd erg gewaardeerd, maar omdat je niet weet wie er misschien meeleest is het moeilijk om echt hoogte te krijgen van de situatie. Bij latere mails heb ik ook geen antwoord meer gekregen. Dan hoop je dat ze het gewoon druk hebben en er verder niks aan de hand is.’ Daarnaast denkt hij dat WUR een rol zou kunnen spelen door Myanmarese studenten die in Wageningen willen studeren financieel te ondersteunen. ‘Zij zijn de toekomst en kunnen veranderingen starten.’
‘Ben je veilig?’
Masterstudente Forest and Nature Conservation Shamyi Lanjouw was tot ongeveer een maand geleden in Myanmar, waar ze stage liep bij het Wereld Natuur Fonds. De afgelopen tijd stond het onderzoek op een laag pitje. ‘De focus ligt nu vooral bij: hoe gaat het met je? Ben je veilig? Je probeert vooral op de hoogte te blijven van de situatie en te checken of er niemand gearresteerd is. Gisteren was er nog een inval in het kantoor omdat ze op zoek waren naar iemand. Er kan ook niemand veldwerk doen op het moment, het is gewoon te riskant.’
Kunnen studenten en wetenschappers vanuit Nederland wat doen? ‘Als je mensen kent in Myanmar, neem contact op en vraag hoe het gaat. Dan voelen ze zich in ieder geval gezien. Daarnaast kan je doneren aan fondsen die lokaal hulp bieden. En vraag aandacht voor de situatie, praat erover, post erover op social media.’
Lanjouw hoopt zelf zo snel mogelijk terug te kunnen, ook omdat haar roots in Myanmar liggen. ‘Ik ben nu vertrokken naar Thailand vanwege de veiligheid, maar dat was geen makkelijke beslissing. Yangon voelt als thuis voor mij. Mijn moeder woont er, mijn vrienden, mijn hond. Ik wil in ieder geval mijn onderzoek daar afmaken en hopelijk zijn er voor de toekomst ook mogelijkheden.’
