Lieneke Bakker vangt insecten langs de rand van een akker. Foto: Francine Pacilly Dat betoogt onderzoeker Lieneke Bakker in haar proefschrift over het gebruik van insecticiden in de Nederlandse akkerbouw. Zij promoveerde er onlangs op. Boeren zijn van goede wil, zegt Bakker. ‘Ze hebben de intentie wel om minder chemie te gebruiken, maar ze kunnen het niet of niet alleen.’
Kennisgat
Bakker komt tot die conclusies na een uitgebreide enquête onder gangbare akkerbouwers en onderzoekt wat boeren belemmert om minder insecticiden te gebruiken. ‘Boeren vinden dat ze de juiste kennis niet hebben over de mogelijke alternatieven. Er ligt dus een kennisgat. Daarnaast worden ze heel erg beïnvloed door wat de buurman doet. Ze kijken dus naar elkaar.’
Boeren willen graag goede voorbeelden zien dat minder spuiten toch een goede opbrengst levert
Lieneke Bakker, onderzoeker Dierlijke Productiesystemen
Boeren bevinden zich in een tredmolen van pesticidengebruik. Het is moeilijk om daar uit te breken, zegt Bakker. Samenwerken is volgens haar essentieel om veranderingen in gang te zetten. Zij pleit bovendien voor de herintroductie van de onafhankelijke landbouwvoorlichting. ‘Die was er vroeger, maar is wegbezuinigd. Boeren willen graag goede voorbeelden zien dat minder spuiten toch een goede opbrengst levert.’
Dat samenwerking belangrijk is, blijkt ook uit een grote veldstudie die Bakker uitvoerde. Ze bracht op 38 plekken in het land de effecten in kaart van insecticidengebruik. Dat gebeurde door insecten te monitoren in akkerranden van zowel biologisch als gangbaar beheerde percelen. De focus lag daarbij op natuurlijke vijanden van plaagsoorten en bestuivers.
Kwart minder insecten
Bakker vond een sterke link tussen de geschatte mate van insecticidegebruik in de wijde omgeving (een straal van een kilometer) van de akkerrand en het aantal insecten. Veel spuiten vermindert het aantal insecten met een kwart. Maar het maakte niet uit of die akkerrand naast een biologisch of gangbaar beheerde akker ligt. Beide resultaten lijken met elkaar in tegenspraak, maar zijn dat volgens Bakker niet.
‘Het gebruik van insecticiden beïnvloedt het hele landschap’, zegt Bakker. ‘Het negatief effect daarvan beperkt zich daardoor niet tot het veld waar gespoten wordt, maar spreidt zich naar de omgeving uit.’ Ook de “biologische” akkerrand krijgt dus te maken met insecticidengebruik verderop. Bakker: ‘De keuzes van individuele boeren zijn van invloed op elkaar. Voor echte verandering moet je dus op een collectieve manier naar oplossingen zoeken.’