Behaarde wants. Foto: Wikimedia commons Behaarde wantsen (Lygus rugulipennis Poppius) zijn de schrik van kwekers van gewassen als aubergines, komkommers en chrysanten. De beestjes prikken de knoppen van bloemen of fruit aan, waarna misvorming of afstoting van vruchten forse schade veroorzaakt. Door restricties op het gebruik van pesticiden is vangen eigenlijk de enige oplossing. Dat gebeurt nu met hulp van feromonen. Maar zonder veel resultaat.
Verdrinken
Feromonen (seks-lokstoffen) vangen maar een fractie van de beestjes weg en bovendien alleen de mannetjes. Entomoloog Rob van Tol vangt met een lichtwaterval 20-30 keer zoveel behaarde wantsen. Mannetjes en vrouwtjes. De val bestaat uit een bak water met doorzichtige bodem, die van onderaf wordt aangelicht met wit LED-licht. Wantsen trekken naar het licht, komen in het water terecht en verdrinken.
In de kas is een combinatie van alle kleuren, dus wit licht, superieur
Rob van Tol, Biointeractions and Plant Health
Het gebruik van licht om insecten naar water te lokken is niet nieuw. Maar daarbij wordt volgens Van Tol het water van bovenaf beschenen. ‘Dat leidt tot reflecties en polarisatie van het licht, wat insecten afstoot.’ Om dat te omzeilen monteerde Van Tol de lamp onder het water. Praktisch voordeel daarvan is dat de lamp geen last heeft van de beregening in de kas.
Proeven (in samenwerking met LTO Glastuinbouw en Koppert) in kassen van chrysanttelers laten zien dat de val werkt. En verrassend genoeg het beste bij gewoon wit LED-licht. ‘Verrassend en frustrerend’, omschrijft Van Tol het. Frustrerend omdat hij eigenlijk geen idee heeft waarom. Uit windtunnelproeven in het lab blijkt dat de wantsen een sterke voorkeur hebben voor UV-A-licht (340-400 nm) boven andere kleuren licht.
Frappant
‘In de kas is een combinatie van alle kleuren, dus wit licht, superieur’, legt Van Tol uit. ‘In de windtunnel werkt een afzonderlijke kleur, het UV-A, het beste. Dat is frappant. Hoe dat komt, weten we nog niet. Mogelijk speelt de felheid van het licht een rol. In de wintunnel worden de insecten op korte afstand van het licht losgelaten. In de kas kan de afstand tot de val vele meters zijn.’
Kunnen we de wantsen massaal wegvangen en hoeveel vallen per vierkante meter zijn daar dan voor nodig?
Rob van Tol, Biointeractions and Plant Health
Voor het resultaat maakt het niet uit: in de lichtwaterval zit muziek. In vervolgproeven wil Van Tol de boel optimaliseren. ‘Hoeveel wantsen vangen we in relatie tot de in de kas aanwezige invliegende exemplaren? Kunnen we de wantsen massaal wegvangen en hoeveel vallen per vierkante meter zijn daar dan voor nodig? En, niet onbelangrijk, wegen de resultaten op tegen de kosten?
Automatische detectie
De behaarde wantsen moet je vangen als ze migreren. Dat gebeurt gedurende een vijftal weken in zowel het voor- als het najaar. In die weken vliegen ze de kas in door de openstaande dakramen. Tijdige detectie is daarom essentieel. Van Tol: ‘Ik zit nu in een startend project (Weet wat er leeft) waar we met automatische detectie plaaginsecten gaan monitoren. De lichtwaterval voor wantsen wordt daarin een van de mogelijke testcases.’