Het #BLM-protest in Wageningen op 14 juni 2020. Foto Sven Menschel Wereldwijde BlackLivesMatter (#BLM) -demonstraties, een petitie die opriep tot onderzoek naar discriminatie in Wageningen, en de oprichting van de Anti-Racist Association ARA Wageningen. De antiracismebeweging raakte in een stroomversnelling vorige zomer. Waar heeft dat toe geleid? ‘Er is veel gebeurd achter de schermen, maar WUR beweegt langzaam.’
Even terug naar juni 2020. ARA-leden Jerry Gumbs (student Environmental Sciences) en Percy Cicilia Jr (kunstenaar, activist en stadmaker in Wageningen) starten een petitie die oproept tot onderzoek naar dicriminatie en die massaal wordt ondertekend. Er volgt een gesprek met de raad van bestuur van WUR en later in juni wordt ARA-WUR opgericht: een groep studenten, medewerkers van WUR en lokale en internationale inwoners van Wageningen die zich samen inzetten tegen racisme, discriminatie en ongelijke behandeling. De ‘WUR’ achter ARA werd pasgeleden vervangen door ‘Wageningen’. ‘Racisme speelt niet alleen op de universiteit’, aldus Jerry. ‘We hebben het over institutioneel racisme en dat betekent dat je het groter moet maken en naar heel Wageningen moet kijken. Het gaat niet alleen om individuele voorbeelden van discriminatie, maar ook over communicatie, diversiteit van personeel, de woningmarkt, en bias in onderwijs en onderzoek.’
De volgende stap was de ontwikkeling van een visie, samen met beleidsmakers van WUR die gaan over diversiteit en inclusie, medewerkers van Human Resources die zich bezighouden met personeelsbeleid, maar ook bijvoorbeeld met onderwijsdirecteur Arnold Bregt. Cicilia Jr: ‘Sindsdien hebben mensen niet veel van ons gehoord, maar achter de schermen hebben we bepaald niet stil gezeten. We hebben zo’n vier maanden lang elke week gesprekken gehad met al die betrokkenen. In januari lag er een voorstel op tafel voor een driejarenplan (zie kader). Nu is het wachten op de reactie van de raad van bestuur.’
Veel werk en niet altijd makkelijk. ‘Soms lijkt het echt niet op te schieten. Het kost veel tijd en we doen dit allemaal naast studie of werk,’ zegt Gumbs. ‘Activisme is een kwestie van een lange adem, dat weet ik. Zowel de problemen als de veranderingen zijn vaak moeilijk te zien, niet meetbaar. Bovendien raakt het mij persoonlijk, wat het emotioneel zwaar maakt.
Ze zeggen altijd: niet lullen maar poetsen. Het lullen-gedeelte is nu bijna afgerond
Vaak als ik vertel over racisme zeggen mensen: geef eens een voorbeeld dan. Daarmee neem je het probleem niet serieus. Er is niet één voorbeeld, het is iets wat veel mensen steeds weer meemaken, elke dag opnieuw.’
Toch zijn er volgens Cicilia Jr ook al veranderingen zichtbaar. ‘Vorige week verspreidde de Wageningse politie een signalement van een vermist meisje: onverzorgd oostbloktype. Het leidde tot een storm aan boze reacties op social media en het kwam in de krant terecht. Het feit dat het niet onopgemerkt voorbijging, geeft aan dat meer mensen zich bewust zijn van racisme.’
Dinosaurus
Gumbs: ‘Ik realiseer me dat de universiteit een logge organisatie is. Het is een soort dinosaurus, heel groot, zwaar en oud. Het is logisch dat veranderingen tijd kosten. En als ik van andere activisten uit andere steden hoor hoe het daar gaat, hebben we al best veel bereikt.’
‘In ieder geval staan er nu concrete ideeën op papier,’ vult Cicilia Jr aan. ‘Ze zeggen altijd: niet lullen maar poetsen. Het lullen-gedeelte is nu bijna afgerond. Nu is het: aanwijzen wie gaat poetsen en waar gepoetst gaat worden. Wie gaat het doen, hoe gaan we het begeleiden en hoe gaan we het monitoren en evalueren?’
Daarbij hoeft het wiel niet steeds opnieuw uitgevonden te worden. Cicilia Jr: ‘Er is al veel kennis in Wageningen. Studentenpartijen bijvoorbeeld, die krijgen vaak meldingen binnen. Zij weten wat er speelt. En er werken genoeg mensen bij WUR die kennis hebben over diversiteit en inclusiviteit. We zijn een horizontale organisatie, we willen samenwerken en motiveren en niet het werk overnemen van anderen. We zoeken actief nieuwe leden, ieder die wil helpen is welkom, we horen graag van je.’
ARA Wageningen wil racisme en discriminatie bij de universiteit aanpakken op basis van vier pijlers:
- Een meldpunt
Er moet een duidelijk zichtbaar en vindbaar meldpunt komen voor discriminatie en ongewenst gedrag waar je ook verder geholpen wordt (bijvoorbeeld met psychologische hulp en het doorzetten van de klacht naar mensen die kunnen werken aan oplossingen).
- Personeelsbeleid
Hoe kunnen we (on)bewuste discriminatie bij werving en loopbaanontwikkeling voorkomen? Denk aan toelatingseisen en exclusief taalbeleid.
- Institutioneel racisme in het onderwijs en onderzoek
Hoe kunnen onderwijs en onderzoek stereotypen in stand houden, of juist bestrijden?
Kijken vakken verder dan Europa of Noord-Amerika? Hoe is de diversiteit van discussiepanels? Waar komt gebruikte literatuur vandaan? - Bewustwording
Je kan pas werken aan een probleem als je je ervan bewust bent. Lezingen en trainingen over racisme en discriminatie en veilige plekken om ervaringen te delen en te luisteren naar anderen.