Foto Shutterstock Door covid-19 is er de afgelopen tijd veel aandacht voor reuk- en smaakverlies, een van de mogelijke gevolgen van infectie door het virus. ‘Zo’n 5 tot 20 procent van de Nederlanders heeft een verminderd reuk- en/of smaakvermogen’, vertelt Elbrich Postma. ‘Dat kan ontstaan na een verkoudheid, een ongeluk of door ouderdom.’ Postma promoveert 15 januari bij Humane Voeding en Gezondheid.
Met name bij patiënten is reuk- en smaakverlies een zorg, omdat ze hierdoor mogelijk minder goed gaan eten, wat hun herstel niet ten goede komt. Postma onderzocht een groep van 105 mensen die al geruime tijd, meerdere jaren, slecht ruiken. De patiënten aten hierdoor echter niet minder gezond, ontdekte Postma. Dat wil zeggen dat ze net zo goed volgens de Richtlijn Goede Voeding aten als de controlegroep die een normaal reukvermogen had.
Ondanks dat patiënten in de reuktest aangaven niets te ruiken, bleken hun hersenen wel te reageren op geur
Elbrich Postma, promovendus bij Humane Voeding en Gezondheid
Patiënten gaven wel aan dat ze minder plezier beleefden aan het eten. Postma: ‘Reukverlies lijkt minder van invloed op de daadwerkelijke inname, maar vooral op de beleving van het eten. Echter, deze mensen lijden al geruime tijd aan reukverlies, en het kan zijn dat ze ondanks dat ze hun eten minder lekker vinden ze wel bewust kiezen om gezond te eten.’
Hersenen reageren op geur
Postma onderzocht ook wat er gebeurde in de hersenen van patiënten. Ze legde ze in de MRI-scanner en liet hen geuren “ruiken”. Daar zag ze wat opmerkelijks. ‘Ondanks dat patiënten in de reuktest aangaven niets te ruiken, bleken hun hersenen wel te reageren op geur: we zagen activiteit in de hersengebieden waarvan we weten dat ze te maken hebben met reuk. En mensen die beter scoorden op de reuktest hadden ook meer activiteit.’
De hersenen lijken de geur dus wel op te pikken, maar mensen worden zich er niet van bewust. ‘Deze mensen hebben vroeger wel kunnen ruiken, dus het kan zijn dat de hersenen daar als een soort reflex wel nog op reageren, maar dat de patiënt het niet bewust registreert.’
Trainen
Volgens Postma biedt dit inzicht in mogelijke therapieën. ‘Je kunt reukvermogen trainen. Het zou interessant zijn om verder uit te zoeken waar in de hersenen het precies misgaat.’ Daarnaast is het volgens haar van belang om rekening te houden met hoe mensen hun eten beleven. ‘Ik merkte tijdens mijn onderzoek dat verpleegkundigen het een lastig onderwerp vinden in hun omgang met patiënten omdat er nog niet veel over bekend is. Het is goed om meer bewustzijn te creëren voor hoe reukverlies de eetbeleving beïnvloedt en hoe je ondanks dat toch kunt genieten van je eten.’
De promovendus is nu bezig met onderzoek naar reuk- en smaakverlies bij coronapatiënten. ‘Dat is wel een opmerkelijke groep omdat hier bijvoorbeeld reukverlies niet ontstaat na een verstopte neus zoals bij griepvirussen.’ Ze gaat onder andere kijken hoe reuk- en smaakverlies zich bij deze groep ontwikkelt, en of het kan worden gebruikt om besmetting in een vroeg stadium vast te stellen. Dat lijkt vooralsnog wel het geval.