Ganzen, foto: Shutterstock Wageningen Bioveterinary Research (WBVR) test of kippen en watervogels besmet zijn en zoekt naar patronen in de vogelgriep-epidemie.
Klopt het dat er veel watervogels besmet zijn?
‘Ja, dat klopt’, zegt viroloog Nancy Beerens van Wageningen Bioveterinary Research. ‘Bij het laboratorium in Lelystad zijn nu zo’n 300 verdachte dode vogels binnengebracht. Die zijn bijna allemaal besmet; een uitzonderlijk hoog percentage. We verwachten dat er nog heel wat slachtoffers bij komen. Vanaf elke vindplaats gaan maximaal drie dieren naar Lelystad, ook al liggen er soms wel honderd.’
Heb je een verklaring voor die hoge mortaliteit?
Beerens: ‘Dat is nog een raadsel, daar wordt momenteel onderzoek naar gedaan. We kijken bijvoorbeeld naar pathologische afwijkingen die het virus heeft veroorzaakt in de dode dieren. Het kan met het type virus te maken hebben, maar ook met de bevattelijkheid van de wilde vogels. Er gaan tevens wilde vogels dood zoals de knobbelzwaan, die waarschijnlijk niet zelf het virus in Nederland hebben geïntroduceerd. Ons laboratorium in Lelystad heeft ontdekt dat de huidige, zwaar besmettelijke variant (H5N8) verwant is aan het H5N8 virus uit 2016.’
Waar komt de vogelgriep vandaan?
‘De informatie over het vogelgriepvirus wordt wereldwijd bijgehouden op een centraal punt. Daarom wisten we dat er in augustus H5N8-virussen rondgingen in Kazachstan en Rusland. Die virussen lijken erg op het virus dat in Nederland werd gevonden. Het was wel een verrassing dat het virus ineens in Nederland werd aangetroffen. We hadden verwacht dat andere landen, zoals Polen en Duitsland, eerder met het virus geconfronteerd zouden worden. Niet dus. Wij hadden nu de primeur van West-Europa.’
Trekvogels besmetten hier eerst watervogels en daarna kippenbedrijven?
Armin Elbers, epidemioloog bij WBVR: ‘Zeer waarschijnlijk komt het virus mee met trekvogels die in hun broedgebieden in Azië in contact zijn geweest met besmette trekvogels. In Nederland aangekomen kunnen die trekvogels het oppervlaktewater besmetten, waardoor ook lokale wilde vogels besmet raken en het virus langdurig kan circuleren. Onder dergelijke omstandigheden raken soms ook roofvogels en andere aas-etende vogels zoals meeuwen besmet als zij van karkassen eten van dode besmette vogels.’
Die vogels besmetten dan de kippenboerderijen?
Elbers: ‘De wilde vogels besmetten niet direct het pluimvee, want de pluimveebedrijven raakten besmet toen al het pluimvee al een tijdje volledig binnen zat door het ophokgebod van de overheid. Op de een of andere manier komt het virus in de stallen terecht, maar hoe weten wij nog niet. Mogelijk via ongedierte als muizen en ratten of via schoeisel van mensen. Pluimveehouders wijzen nogal eens op de mogelijkheid dat het virus via de lucht in de stallen terecht komt, maar dat is onwaarschijnlijk. In de risicoperiode van oktober tot maart is het vochtig weer en zullen mestdeeltjes van besmette wilde vogels niet snel verdrogen en vervliegen om zo met luchtstromen en door ventilatieopeningen in de stal terecht te komen.’
