Tekst: Vincent Oostvogels
Ik leerde pas hoe groot de reputatie van David Attenborough is toen ik in Wageningen biologie kwam studeren. Studiegenoten kenden zijn hele oeuvre, in de collegebanken regende het verwijzingen naar zijn films en de studievereniging fotoshopte hem met grote regelmaat op haar promotieposters. Ik had echter maar een paar van zijn films gezien en besloot mijn achterstand in te halen. Bij al die beelden van de meest exotische natuur was ik snel verkocht. Ja, dit was de biologie waar ik meer over wilde leren!
Eind september kwam Attenboroughs nieuwste film uit: A Life on Our Planet. Wederom praatte iedereen erover en wederom vond ik dat ik hem ook gezien moest hebben. Speciaal voor Attenborough activeerde ik mijn Netflixaccount een maandje.
Attenborough laat het ongekende natuurverlies zien dat tijdens zijn leven heeft plaatsgevonden. Ook presenteert hij zijn visie voor de toekomst: de wereld weer wild laten worden. Hij zet zijn boodschap kracht bij met fantastische beelden van de Serengeti, volgens hem het toonbeeld van wild Afrika. Ik zou het allemaal graag geloven. Het helpt alleen niet dat ik ondertussen heb geleerd dat de Afrikaanse savanne een millennia lange gebruiksgeschiedenis kent en dat het beeld van die ongerepte wildernis, onaangeroerd door menselijk handelen, een zorgvuldig gecreëerde mythe is.
Een paar minuten later zien we oude beelden van Attenborough bij een stam die nog niet eerder contact heeft gehad met de buitenwereld. Jager-verzamelaars, ergens in het oerwoud van Nieuw Guinea. Attenboroughs boodschap: zulke volkeren leven nog wél in balans met de natuur. Ik sla mijn handen voor mijn ogen, want ik herken een andere mythe: die van de ‘ecologisch nobele wilde’. Natuurvolken zijn evengoed in staat om natuurlijke hulpbronnen uit te putten.
Ik herken een andere mythe: die van de ecologisch nobele wilde
Terwijl ik napeins over Attenboroughs weergave van de plaats van de mens ten opzichte van de natuur, besef ik ineens iets. Toen ik in Wageningen kwam, kon ik nog – onwetend als ik was – van Attenboroughs films genieten. Zeven jaar later is dat een beetje verpest en zijn het vooral de betwistbare aspecten van zijn betoog die me opvallen. Bedankt, WUR.
Vincent Oostvogels (25) zit in het eerste jaar van zijn promotieonderzoek naar biodiversiteitsherstel in de melkveehouderij. Hij droomt ervan om op een dag zelf een paar koeien te kunnen houden.
