Foto: Shutterstock Dat zegt Huub Savelkoul, hoofd van de afdeling Cell Biology and Immunology. Hij sluit zich hiermee aan bij een groeiende groep collega-wetenschappers en artsen. Ook de Britse en de Israëlische ministers van Volksgezondheid hebben onlangs aangekondigd dat zij het gebruik van de sunshine vitamin gaan promoten. Moeten we daar in Nederland ook mee beginnen? Savelkoul denkt van wel.
Wat is tot nu toe onderzocht over de rol van vitamine D bij corona infecties?
‘Er is al een hele bak aan literatuur over de rol van vitamine D in het boosten van ons immuunsysteem, bijvoorbeeld bij reuma of diabetes. En dit jaar zijn diverse onderzoeken gestart om uit te zoeken of een dagelijkse dosis vitamine D coronabesmetting kan voorkomen of corona minder ernstiger kan laten verlopen. Het blijkt bijvoorbeeld dat mensen met een tekort aan vitamine D het coronavirus vaker oplopen, ernstiger ziek zijn en dat de sterfte hoger is. Echter dit is onderzoek dat terugkijkt, en het is dus lastig te zeggen of de vitaminegebrek de oorzaak is, of dat deze mensen door de ziekte een vitaminegebrek hadden.’
‘Het sterkste bewijs tot nu toe is van een Spaans onderzoek waarbij proefpersonen willekeurig in twee groepen zijn verdeeld waarvan de ene groep vitamine D kreeg en de andere niet. Het resultaat was opvallend: van de COVID-patiënten die vitamine D kregen, kwam twee procent op de IC terecht, tegenover de helft van de patiënten die niets kregen. Er zijn nog wel wat kanttekeningen bij te plaatsen, zo was de groep vrij klein (76 patiënten) en er was geen placebogroep.’
Als vitamine D hiervoor verantwoordelijk is, hoe werkt dat dan?
‘Als je geïnfecteerd wordt met een virus reageert je immuunsysteem normaal gesproken heel snel met een kleine lokale ontstekingsreactie, daarnaast worden stofjes afgegeven (type 1 interferonen) die zorgen voor een mini-ontstekingsreactie zodat er immuuncellen op de plek komen. Het coronavirus onderdrukt de productie van deze interferonen, zodat de immuunreactie niet goed op gang komt. Daarnaast zorgt het virus ervoor dat de lokale ontstekingsreactie volledig uit de hand loopt. Daardoor worden de mensen zo ontzettend ziek.’
‘Vitamine D zou de ontsporing van het immuunsysteem kunnen bedwingen zo blijkt onder meer uit Amerikaans onderzoek. Het helpt de interferonen aan te maken en controleert de lokale ontstekingsreactie. Precies die twee zaken die de mist in gaan bij een corona infectie. Het is niet zo dat als je een keer een vitamine D-pilletje slikt je gelijk beter beschermd bent, je moet ongeveer 1,5 tot 3 maanden lang elke dag vitamine D slikken om de waarde in je bloed te verhogen. ’
Als je gezond eet en leeft, heb je dan ook baat bij extra vitamine D?
‘Bij ongeveer de helft van alle volwassenen in Nederland is het vitamine D-gehalte in het bloed laag. Vitamine D wordt in ons lichaam gemaakt onder invloed van zonlicht en we krijgen een kleine hoeveelheid binnen via de voeding. Als je volgens de Schijf van Vijf eet en elke dag een half uurtje buiten bent, zou je voldoende binnen moeten krijgen. Maar mensen met een donkere huid (hun pigment absorbeert het zonlicht), mensen met overgewicht (vitamine D gaat in het vet zitten) en ouderen (die komen over het algemeen minder buiten) kampen vaak met tekort. In de wintermaanden is het extra lastig, omdat er minder zonlicht is, en vanwege de breedtegraad waar Nederland ligt heeft het UV licht dat ons in de winter bereikt niet de juiste golflengte die nodig is voor de aanmaak van vitamine D.’
‘Het is erg lastig om tekorten via voeding te compenseren, dan moet je elke dag een flinke hoeveelheid vette vis eten. Je hoeft ook niet zo bang te zijn dat je teveel vitamine D binnen krijgt, daarvoor moet je boven de 1.5 mg per dag uitkomen, wat neer komt om 30 tot 50 pilletjes. Het is wat dat betreft veilig. Je moet wel uitkijken met multivitaminepreparaten, want niet alle vitamines zijn onschuldig en deze preparaten bevatten soms hele hoge doseringen.’
Moet het eerst beter worden onderzocht voordat iedereen gelijk begint met pillen?
‘Als we echt goed bewijs willen hebben van de werkzaamheid, dan moeten er grotere groepen patiënten over langere tijd worden gevolgd, waarbij de ene groep vitamine D krijgt en de andere een placebo. En artsen en onderzoeker mogen dan niet weten in welke groep een patiënt valt. De resultaten van deze studies moeten vervolgens worden gebundeld voor een meta-analyse. Als het dan nog stand houdt, dan geloven we dat het werkt en noemen het evidence-based. Maar dan ben je zo twee à drie jaar verder. En dat duurt te lang omdat er inmiddels veel mensen (ernstig) ziek worden en mogelijk overlijden. Er zijn nu al veel aanwijzingen dat vitamine D ontstekingen afremt. Daar moeten we van profiteren, denk ik. Baat het niet dan schaadt het niet. En ik wil daar voor de volledigheid aan toe voegen dat ik zelf geen enkel belang heb bij de vitamine-industrie.’