Met deze producten kun je testen hoe het met je reuk en smaak zit. Foto: Coretta Jongeling Een besmetting met covid-19 kan leiden tot allerlei symptomen, van hoest tot diarree. Eén van de meest consistente klachten, en daarmee een goede voorspeller van het virus, is het plotselinge verlies van reuk en smaak. Zo’n tweederde van de coronapatiënten heeft daarmee te maken. Onderzoekers bij Humane Voeding en Gezondheid werkten mee aan het ontwikkelen van een thuistest om dat verlies te kwantificeren. We spraken universitair hoofddocent Sanne Boesveldt over het hoe en waarom van deze test.
Hoe
‘Eind maart zijn we begonnen met grootschalig onderzoek (met het Global Consortium of Chemosensory Research) naar reuk- en smaakverlies bij covid-19, ’ zegt Boesveldt. ‘We wilden weten hoe vaak het voorkwam, en hoe de klachten anders zijn dan bij bijvoorbeeld een verkoudheid.’ Als startpunt werd een online vragenlijst gemaakt, die ondertussen in meer dan dertig talen beschikbaar is en tegen de 50.000 keer ingevuld.
Na het analyseren van de eerste gegevens kwamen meer vragen boven. Hoe lang blijven deze symptomen, en hoe ernstig zijn ze? En ook: hoe betrouwbaar zijn de resultaten? Boesveldt: ‘Bij de vragenlijst vullen mensen zelf in hoe ze hun reukvermogen en smaak inschatten, maar uit eerder onderzoek is bekend dat zelfrapportage niet altijd even betrouwbaar is. Daarom hebben we nu een thuistest ontwikkeld die objectiever is.’
Dat was nog niet makkelijk. De test moest overal ter wereld uitgevoerd kunnen worden, door mensen zelf. ‘We moesten op zoek naar producten die overal beschikbaar zijn, die iedereen in huis heeft.’ Shampoo, zout, kruiden, koffie, en citroensap, bijvoorbeeld. De producten moeten besnuffeld of geproefd worden, en beoordeeld op intensiteit. De resultaten krijg je te zien in een grafiekje.
Waarom
Ben je flink verkouden, dan ruik je vaak ook vrijwel niks. Wat is de toegevoegde waarde van deze uitgebreide test? Kunnen mensen zelf niet bedenken dat ze weinig ruiken? ‘Toen corona nieuw was wisten we weinig over het reuk- en smaakverlies. Het zou langzaam kunnen ontstaan, waardoor je het zelf niet zo goed merkt. Ondertussen weten we dat het vrij plotseling ontstaat. Maar de klachten kunnen lang aanhouden en dan is het nuttig om deze test regelmatig te doen. Je ziet dan de mogelijke vooruitgang. Voor ons als onderzoekers zijn deze gegevens ook relevant, we willen graag weten hoe lang klachten aanhouden en waar mensen last van blijven houden.’
Uit de resultaten blijkt dat reuk- en smaakverlies door covid-19 behoorlijk anders is dan bij een verkoudheid of griep. Dan is vaak het neusslijmvlies gezwollen en geïnfecteerd, de luchtstroom door je neus is minder, en daardoor neemt de reuk af. ’Bij corona zien we dat reukverlies helemaal niet samenhangt met een verstopte neus. Dat wijst erop dat er een ander werkingsmechanisme achter zit. Er treedt ook echt smaakverlies op. Het waarnemen van zoet, zuur, zout en bitter en ook prikkelende sensaties zoals pittigheid, is verstoord.’
Hoe (2)
Hoe dat precies werkt, is nog niet helemaal duidelijk. Het is bekend dat het virus grijpt aan op bepaalde receptoren, Ace-2 receptoren. Boesveldt: ‘Die zitten ook veel in de neus. Het zijn geen geur-receptoren, maar ze zitten wel in de cellen om die receptoren heen, een soort ondersteunende cellen. Het virus tast die ondersteunende cellen aan en legt daarmee ook je reuksysteem plat.’ Maar waarom dat soms zo lang kan duren is nog onbekend. ‘Dat geldt voor meer langdurige klachten bij covid. Het is allemaal nieuw terrein en we leren de hele tijd bij. In het begin zei ik ook tegen patiënten: dit is met twee weken weer voorbij. De tijd en het virus leren ons dat dat niet waar is. We stellen gaandeweg ook onze eigen verwachtingen en verklaringen bij.’
Test de test
Toevallig ben ik zelf verkouden (geen corona!), de perfecte gelegenheid om de thuistest te testen. Ik ga eens goed door mijn keukenkastjes en haal van alles tevoorschijn om aan te ruiken en om te proeven. Ik doe de test twee keer: één keer op vrijdag, terwijl ik nog behoorlijk verkouden ben, en één keer op maandag als het weer wat beter gaat. Ik vind het nog best lastig om precies op een schuifbalk aan te geven hoe intens een geur is, maar doordat je meerdere producten ruikt en proeft voelt het wel nauwkeuriger dan in één stelling aangeven hoeveel je ruikt. Niet geheel verrassend is mijn reuk duidelijk vooruit gegaan, ik voel me ook beter dan voor het weekend. Mijn smaak is weinig veranderd, en dat heb ik zelf ook zo ervaren.
