Catherine Kiwuka tijdens haar onderzoek, foto: Catherine Kiwuka. Met die wilde robusta-soorten kunnen wellicht nieuwe droogteresistente koffiesoorten worden ontwikkeld.
Oeganda is, na Ethiopië, de belangrijkste koffieproducent van Afrika, maar de hoofdzakelijk kleinschalige koffietelers hebben last van klimaatverandering, stijgende temperaturen en droge perioden. Dat maakt de Oegandese koffiesector kwetsbaar. Daarom gingen wetenschappers van WUR samen met Oegandese en Franse collega’s op zoek naar wilde en verwilderde koffieplanten in Oeganda. Met name het Zoka-bos in Noordwest-Oeganda bleek een reservoir van genetische variatie aan wilde robusta-variëteiten te zijn.
Waterschaarste
Kiwuka onderzocht deze populaties op droogtestress in een screeningtest, waarbij ze 148 wilde, verwilderde en gecultiveerde variëteiten blootstelde aan veel en weinig water. Het effect van waterschaarste op de bladgroei tussen de genetische groepen verschilde enorm. De planten die het minste reageerden op hoge of lage watergift waren het beste bestand tegen droogte. Die wilde variëteiten zijn geschikt voor de veredeling van droogteresistente koffieplanten.
Ontbossing
Ook stelde de onderzoeksgroep vast dat de wilde robusta-soorten in Oeganda even goede kwaliteit hadden als arabica, de meeste gedronken koffiesoort. Punt van zorg is wel dat de wilde koffieplanten ernstig worden bedreigd door ontbossing. Van het Zoka-bos in Noord-Oeganda, waar de meest waardevolle wilde koffieplanten werden gevonden, is nog maar 10 vierkante kilometer over. Het is daarom van groot belang dat de bossen met wilde koffiesoorten beter beschermd worden, stellen de onderzoekers.
Hittegolven
Koffieplanten zijn erg gevoelig voor klimaatverandering. Schattingen suggereren dat de toename van droogte, hittegolven en ziekten de koffieproductie in de wereld zou kunnen halveren. Het vinden van droogteresistente wilde koffieplanten is een middel om dit probleem aan te pakken, maar dan moeten die genetische bronnen er wel zijn, constateert Kiwuka. Ze promoveerde op 19 oktober bij Niels Anten, hoogleraar Crop and Weed Ecology.
