Foto: WUR Plantenwortels groeien niet willekeurig alle kanten op. Ze reageren op prikkels. Op licht bijvoorbeeld, op vocht of voedingsstoffen. Dus waarom niet op prikkels van micro-organismen? De bodem zit barstensvol met bacteriën, aaltjes en schimmels. En die scheiden elk, net als plantenwortels zelf overigens, hun eigen melange aan al of niet vluchtige stoffen af.
Y-vormige buis
Wetenschappers zijn nog maar net begonnen met het ontrafelen van die ondergrondse communicatie. Kay Moisan promoveerde onlangs op een studie naar deze interacties. Om aan te tonen dat wortels naar bepaalde schimmels toegroeien, ontwierp ze een ingenieus apparaatje. In een omgekeerde Y-vormige buis krijgt de plant een keuze voorgelegd: laat het de wortel naar de ene of de andere poot van de Y groeien.
Het verschil tussen de beide poten zit ‘m in de aanwezigheid van een schimmelcultuur die vluchtige stoffen produceert. Moisan testte de reactie van raapzaad op vier verschillende schimmels. Eentje van de vier was een ziekteverwekkende schimmel. Juist op deze schimmel reageert het raapzaad. De scheut van de jonge plant groeit significant vaker naar de buis met de schimmel. De plant maakt dus onderscheid.
‘Fatal attraction’
Dat onderscheid roept wel vragen op. Want waarom zou je naar je ziekteverwekker toegroeien? Moisan vermoedt dat de plant erin wordt geluisd. De schimmel misleidt de plant als het ware met een lekker geurtje. Moisan noemt dat ‘fatal attraction’. Daarbij moet gezegd dat dit een labtest is, waar de plant maar één keuze heeft. In een natuurlijke bodem wemelt het van de signaalstoffen en kan de uiteindelijke keuze anders uitpakken.
Hoe dan ook, de methode met de Y-buis, werkt. Volgens promotor Marcel Dicke gaat de toepassing van die methode zeker nieuwe inzichten opleveren in de plantenbiologie. De methode is geïnspireerd op entomologisch onderzoek aan hoe (plaag)insecten bij geboden keuzes reageren op vluchtige stoffen.