Orthoptera collage. Corné van der Linden (MSc student Biosystematics Group) Insecten zoals krekels communiceren via geluid. Gedurende de evolutie hebben ze daarvoor speciale organen ontwikkeld. De onderzoekers voerden een grootschalig onderzoek uit om te begrijpen hoe gehoor en geluidproductie tijdens de evolutie zijn ontstaan. En hoe akoestische communicatie de soortenvorming heeft beïnvloed in de insectenorder Orthoptera waar krekels en sprinkhanen onder vallen. Wat blijkt: in de eerste plaats was dit van belang om roofdieren te slim af te zijn en pas later werd het ingezet om sekspartners te vinden. De onderzoekers publiceerden hun resultaten in Nature Communications.
Door de hele geschiedenis uit te pluizen ontdekten we dat akoestische communicatie ongeveer 300 miljoen jaar geleden is ontwikkeld
Sabrina Simon, onderzoeker bij Biosystematiek.
‘Hoe insecten communiceren is uitgebreid onderzocht’, zegt Sabrina Simon, onderzoeker bij Biosystematiek. ‘Maar we wisten niet wanneer, hoe en in welke context deze gespecialiseerde gehoororganen en geluidproducerende organen zijn geëvolueerd.’ Daarvoor waren twee belangrijke theorieën:
Seks of veiligheid
Gehoor kan ontwikkeld zijn als aanpassing om roofdieren te ontwijken. En mogelijk later ook gebruikt worden om een partner te lokaliseren. ‘In dat geval zou het gehoor eerder in de evolutie zijn ontstaan dan het produceren van geluid’, zegt Simon.
Een andere mogelijkheid is dat gehoor en geluidproductie tegelijk is ontstaan als manier om partners aan te trekken (voor de mannen) en te lokaliseren (voor de vrouwen). Dit is gesuggereerd voor bijvoorbeeld cicaden en krekels. Simon: ‘In dit geval zouden gehoor en geluidproducerende organen terug te voeren zijn naar een gemeenschappelijke voorouder.’
300 miljoen jaar geleden
De onderzoekers concludeerden dat het eerste scenario de juiste was. Dat deden ze door de hele stamboom van Orthoptera te reconstrueren met behulp van genetische gegevens en fossielen. Een tijdrovende klus, want deze groep bevat meer dan 27 duizend insectensoorten. Sommige insectensoorten in de groep gebruiken geluid als verdedigingsmiddel, andere voor seks en een deel heeft geen akoestische communicatie. ‘Door de hele geschiedenis uit te pluizen ontdekten we dat akoestische communicatie ongeveer 300 miljoen jaar geleden is ontwikkeld. In de eerste plaats als afweermechanisme en later ook voor seksuele communicatie’, zegt Simon. ‘Ook blijkt dat insecten de eerste dieren waren die akoestische communicatie gebruiken.’
De rol van seksuele selectie
De resultaten bieden ook aanknopingspunten voor nieuw onderzoek, volgens Simon. ‘De stamboom die wij hebben opgesteld kan ook worden gebruikt om andere eigenschappen te onderzoeken en hoe die zijn ontstaan in de evolutie. Zoals veranderingen in dieet of het ontwikkelen van vleugels.’
Aan de andere kant ontkracht de studie ook een belangrijke theorie. ‘Er zijn enorm veel insectensoorten, maar vooral de Orthrotera-groep kent heel veel soorten’, zegt Simon. ‘Darwin had al voorgesteld dat seksuele selectie een rol zou kunnen spelen als drijvende kracht achter het ontstaan van soortenrijkdom. Vrouwtjes met verschillende voorkeuren voor bepaalde geluiden zouden daardoor specifieke mannetjes kiezen waardoor op termijn nieuwe soorten kunnen ontstaan. Maar wij zagen dat de Orthoptera-groepen die geluid gebruiken voor seksuele selectie, niet sneller diversifiëren dan andere groepen die dat niet doen. Dus seksuele communicatie kan in dit geval niet de reden zijn voor het grote aantal zingende soorten.’
![[De Neus] Praten over ‘dialoogwildgroei’](https://www.resource-online.nl/app/uploads/2024/05/WEB_De-neus.png)
